واکاوی مفهوم زن در ضرب المثل های لری با تأکید بر بعد نابرابری جنسیتی
نویسندگان
1
عضو هیات علمی جامعه شناسی دانشگاه یاسوج
2
دانشجوی دکترا- دانشگاه یاسوج
3
عضو هیات علمی گروه ادبیات دانشگاه یاسوج
چکیده
مطالعه حاضر به واکاوی مفهوم زن در ضربالمثلهای لری با تأکید بر بعد نابرابری جنسیتی می‌پردازد. برای تحلیل موضوع، از دیدگاه نشانهشناسی بارت، تحلیل گفتمان لاکلا و موفه و تفسیرگرایی کیلفورد گیرتز کمک گرفته شد. رویکرد و روش تحقیق، رویکردی کیفی و استفاده از دو روش مطالعه اسناد و مصاحبه عمیق با افراد(زن، مرد) واجد شرایط بالای 50 سال بود. روش‌های انتخاب این افراد، و تفسیر و تحلیل داده‌ها، به ترتیب، بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند و روش تحلیل موضوعی یا تماتیک است. داده‌های مورد بررسی، ضربالمثلهای رایج در گویش لری ممسنی، به ویژه، موارد مرتبط با نابرابری جنسیتی بوده است. مقوله‌های ناشی از واکاوی ضرب‌المثل‌ها را می‌توان حول مقوله‌های فرعیِ زن موجودی سطحی‌نگر، حقیر، ابزارگونه، اطاعت‌پذیر، فتنه‌گر و سخن‌چین؛ و مقوله یا دال محوری " دیگریِ فرودست" دسته‌بندی و تحلیل کرد. بر اساس تحلیل مضامین و نگاه امیکی مصاحبه شوندگان، می‌توان گفت تصاویر ارائه شده از زنان در ضرب-المثل‌های لری، به شکل‌گیری و تقویتِ نوعی زبان جنسیت‌گرا و کردار تبعیض‌آمیز جنسیتی در جامعه مورد نظر انجامیده است. تا جاییکه این زبان جنسیتی، به تعبیر بارت، شکل اسطوره‌ای به خود گرفته و بر اساس نگاه گفتمانی لاکلا و موفه، نوعی مرز ضدیتی کاملاً مشخص بین ما(مردان) به مثابه جنس فرادست، و دیگری(زنان) به مثابه جنس فرودست ترسیم و تحکیم شده است. در نهایت اینکه چنین تصویری می‌تواند هم بازتاب و بازگو کننده‌ی نابرابری بین جنسیتی و هم ممانعت کننده‌ی زنان در دستیابی به موقعیت‌های مهم و ارزشمند زیست اجتماع‌شان باشد.
کلیدواژه‌ها
منابع
- اباذری، یوسف (1380). «رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی». ارغنون. ش 18. صص 137- 158.
- امیریان، فریدون (1393). گلچینی از ضربالمثلهای کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: فرهنگ مانا.
- انصاری، جلیل (1387). ضربالمثلهای رایج لری ممسنی. ممسنی: فریاد کویر.
- بارت، رولان (1392). اسطوره، امروز. ترجمۀ شیریندخت دقیقیان. چ 6. تهران: نشر مرکز.
- بشیر، حسن و نادر جعفری هفتخوانی (1386). «درآمدی بر کاربرد نشانهشناسی در تحلیل پیامهای تبلیغاتی؛ مطالعۀ موردی: آگهی مطبوعاتی». اندیشۀ مدیریت. س 1. ش 2. صص 151- 188.
- جهانگیری، جهانگیر و سجاد فتاحی (1390). «تحلیل گفتمان محمود احمدینژاد در انتخابات دورۀ دهم». مطالعات اجتماعی ایران. دورۀ 5. ش 3 . صص 23-47.
- حیدری، سعدیه (1392). بررسی جایگاه زن در فرهنگ عامیانۀ کردی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور. مرکز تهران غرب.
- ژانکالوه، لویی (1379). درآمدی بر زبانشناسی اجتماعی. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. چ 1. تهران: نقش جهان.
- فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایستهپیران و دیگران. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز تحقیقات رسانه‌ها.
- کاظمی وریج، عباس (1384). «پروبلماتیک زندگی روزمره در مطالعات فرهنگی و نسبت آن با جامعۀ ایران». مطالعات فرهنگی و ارتباطات. ج 1. ش 4. صص 123- 149.
- کرمیپور، اللهکرم (1390). «روش و رویکرد کلیفورد گیرتز دربارۀ دین و فرهنگ». اندیشۀنوین دینی. س 7. ش 24. صص 153- 176.
- لکلائو، ارنستو و شانتال موفه (1392). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی. ترجمۀ محمد رضایی. چ 1. تهران: ثالث.
- محمدپور، احمد و دیگران (1391). «مطالعۀ تفسیری بازنمایی زن در ضربالمثلهای کردی». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 4. ش 3. صص 65- 83.
- محمودیبختیاری، بهروز و دیگران (1390). «بازتاب اندیشۀ مردسالارانه در زبان فارسی: پژوهشی در جامعهشناسی زبان». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 2. ش 4. صص 91- 107.
- موحد، مجید و دیگران (1391). «تحلیلی جامعهشناختی از ضربالمثلهای زنانه در شهرستان لامرد استان فارس». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 4. ش 2. صص 101-120.
- مهری، کریم و دیگران (1393). «سیاستگذاری قومی مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری: تحلیل تماتی». قدرت نرم. س 4. ش 10. صص 75- 98.
- Alemu, A .(2007). "Oral Narrative as Ideological Weapon for Subordinating Women: The Case of Jimma Oromo". Journal of African Cultural Studies. Vol. 19. No. 1. pp. 55-79.
- Belfatmi, M. (2013). "The Representation of Women in Moroccan Proverbs". IOSR Journal Of Humanities And Social Science. Vol. 17. Issue 1. pp. 15 – 21.
- Chesaina, C. (1994). Images of Women in African Oral Literature: Kalenjin and Maasai Oral Narratives as Case Studies. Paper presented at Kenya Oral Literature Association Conference. Nairobi University Press. PP. 85 -92
- Hagos, S. B. (2015). "The Portrayal of Women in Tigrigna Proverbs and Proverbial Expressions: the Stereotypical Beliefs and Behavioral Tendencies". International Journal of English Literature and Culture. Vol. 3(6). Pp. 183 -189.
- Kerschen, L. (2012). American Proverb About Women. USA, Publisher: Book Locker. First Edition.
-Lee, J., F. K. ( 2015). "Chinese Proverbs: How are Women and Men Represented?". Multidisciplinary Journal of Gender Studies. No.4(1). Pp. 559-585.
-Lei, X. (2006). "Sexism in Language". Journal of Language and Linguistics. V. 5. No. 1. Pp. 87-94.
- Maanen, V. (1995). "Style as Theory". Organization Science. No. 6/1. PP. 133-143.
- Ndungo, C., M. (2006). "The Image of Women in African oral Literature: A case dtudy of Gikuyu oral Literature". Organisation for Social Science Research in Eastern and Southern Africa. No. 23. pp. 1- 163.
- Sri Ranjan, G., D. (2010). "Science of Semiotic Usage in Advertisements and Consumer’s Perception". Journal of American Science. No. 6(2). Pp. 6-11.
