توصیف ساختاری و دگرگونی‌های زبانی در گویش عربیِ مهاجران جنگ‌زدۀ شهرستان کنگان
نویسنده
هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر
چکیده
شهرستان کَنگان )به لهجۀ محلی: کَنگون) یکی از شهرستان‌های استان بوشهر در جنوب ایران است. زبان عربی بعد از زبان فارسی رایج‌ترین زبان ساکنان این شهرستان می‌باشد. بسیاری از ساکنان کنگان در دوران جنگ تحمیلی عراق از شهرستان‌های خرمشهر و آبادان (در استان خوزستان) به بوشهر مهاجرت نموده‌اند، و با گذشت چندین سال از مهاجرت این قوم، هنوز بسیاری از واژگان و ساختارهای صرفی و نحوی عربی قدیم را حفظ کرده‌اند. دامنۀ این پژوهش، گویشورانِ جنگ‌زدۀ مهاجر از استان خوزستان به بوشهر می‌باشد.
هدف از این پژوهش زبان شناختی، شناسایی اصول و ویژگی‌های گویش عربی آنان و بررسی تغییرات زبانی در زمینۀ مخارج حروف و دگرگونی‌های حاصله و شناسایی ساختار صرفی و نحوی بر اساس روشی توصیفی- میدانی می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد که این گویش همانند گویش‌های دیگر عربی زائیدۀ زبان عربی فصیح می‌باشد و بیشتر الفاظ و عبارت‌های آن ریشه در زبان فصیح دارد، که گاهی دچار ابدال، قلب، نحت و دگرگونی‌های دیگری می‌شوند. همچنین از لحاظ قواعد و ساختارهای آن، ارتباط عمیق و گستردۀ این گویش با زبان عربی فصیح و گویش‌های قدیم عربی به وضوح خودنمایی می‌کند.
هدف از این پژوهش زبان شناختی، شناسایی اصول و ویژگی‌های گویش عربی آنان و بررسی تغییرات زبانی در زمینۀ مخارج حروف و دگرگونی‌های حاصله و شناسایی ساختار صرفی و نحوی بر اساس روشی توصیفی- میدانی می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد که این گویش همانند گویش‌های دیگر عربی زائیدۀ زبان عربی فصیح می‌باشد و بیشتر الفاظ و عبارت‌های آن ریشه در زبان فصیح دارد، که گاهی دچار ابدال، قلب، نحت و دگرگونی‌های دیگری می‌شوند. همچنین از لحاظ قواعد و ساختارهای آن، ارتباط عمیق و گستردۀ این گویش با زبان عربی فصیح و گویش‌های قدیم عربی به وضوح خودنمایی می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- ابنعقیل، عبدالله (1427ق). شرح ابنعقیل. تعلیق و شرح محمد محیالدین عبدالحمید. ج2. قم: ناصرخسرو.
- انیس، ابراهیم (1973م). فیاللهجات العربیه. القاهره: مطبعۀ الأنجلو المصریه.
- بلاوی، رسول (1392). ساختارهای صرفی در گویش عربی خوزستان. آبادان: هرمنوتیک.
- الراجحی، عبده (بیتا). اللهجات العربیه فی القراءات القرآنیه. الإسکندریه: دارالمعرفۀ الجامعیه.
- سامرائی، ابراهیم (1376). زبانشناسی تطبیقی. ترجمۀ سید حسین سیدی. چ1. سبزوار: دانشگاه تربیت معلم.
- سلوم، داود (1975م). دراسۀ اللهجات العربیۀ القدیمه. بیروت: مکتبۀ النهضۀ العربیۀ.
- ------- (1978م). المعجم الکامل فی اللهجات الفصحی. بیروت: مکتبۀ النهضۀ العربیۀ.
- شکیب انصاری، محمود (1425ق). «دراسه جوانب من اللهجه العربیه فی خوزستان». العلوم الانسانیه الدولیه. دانشگاه تربیت مدرس. س 11. ش 11. صص 1 – 10.
- عبدالتواب، رمضان (1367). مباحثی در فقه اللغة و زبانشناسی عربی. ترجمۀ حمیدرضا شیخی. تهران: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
- عزیزی بنیطرف، یوسف (1373). نسیم کارون. چ 1. ج1. تهران: مؤسسۀ آنزان.
- محمد قدور، أحمد (1420ق). مدخل إلی فقه اللغه العربیه. ط 2. دمشق: دارالفکر.
- محیسن، محمدسالم (1386). لهجه‌های عربی در قرائت‌های قرآنی. ترجمه و اضافات قاسم بستانی. چ 1. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
- یعقوب، امیل بدیع (1420ق). موسوعه النحو و الصرف و الاعراب. ترجمۀ قاسم بستانی و محمدرضا یوسفی. چ1. قم: اعتصام.
