تحلیل نشانه معناشناختی تحقق سره و ناسره در گفتمان ادبی: مطالعه موردی داستان عامیانه "سزای نیکی بدی است"
نویسندگان
1
دانشگاه تربیت مدرس
2
استاد دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
در این مقاله با بهره‌گیری از رویکرد نشانه-معناشناسی که گفتمان را فرآیندی جهت‌مند در راستای ایجاد سازه‌های معنایی و تاثیر بر نظام تعاملی کنش‌گران می‌داند و با تکیه بر نظریات هایدگر، آستین، بودواَن، گرمس و تاراستی به مطالعه و تحلیل سره و نا سره در گفتمان می‌پردازیم. دراین راستا، جهت تبیین رابطۀ زبان با سره و یا ناسره بودن آن به بررسی یکی از روایت‌های عامیانه فارسی به نام "سزای نیکی بدی است"، می‌پردازیم تا نشان دهیم چگونه روایت عامیانه می‌تواند فرآیند بروز و تجلی سره یا ناسره را جابجا نموده و جریان تولید معنا را دستخوش تغییر نماید. منظور از سره در این پژوهش گفته‌ای است که از لحاظ زبانشناختی و معناشناختی و با توجه به بافت و موقعیت گفتمان و نگاه هستی‌شناسانه گفته‌پرداز مناسب‌ترین گزینه است و گفتمان را در جهت صحیح پیش می‌برد. و منظور از ناسره هر آن چیزی است که جریان صحیح تولید و دریافت معنا را دچار تاخیر یا آسیب جدی کند. هدف پژوهش پیش رو کشف شرایط تحقق سره و ناسره در زبان از طریق مطالعه پیکره یک داستان عامیانه و چگونگی شکل‌گیری و تغییر آن در گفتمان است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چه عواملی سبب شکل‌گیری سره و ناسره در زبان می‌شود و در طول روایت عامیانه مورد نظر چگونه سره و ناسره سبب استحکام نظام گفتمانی و یا اختلال و تغییر در روند روایی تحقق معنا می‌گردند.
کلیدواژه‌ها
- برایان، مگی (1372). فلاسفۀ بزرگ. عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی.
- حافظ، شمسالدین محمد (1387). دیوان حافظ. تهران: زرین و سیمین.
- خالقی دامغانی، احمد (1385). قدرت، زبان، زندگی روزمره در گفتمان فلسفی-سیاسی معاصر. ج 2. تهران: گام نو.
- ذوالفقاری، حسن (1384). داستان‌های امثال. چ 1. تهران: مازیار.
- شعیری، حمیدرضا (1391).. نشانه-معناشناسی دیداری. چ 1. تهران: سخن.
- لیوتار، ژان-فرانسوا (1375). پدیده‌شناسی. عبدالکریم رشیدیان ج 1. تهران: نشر نی.
- ویتگنشتاین، لودویگ (1380). پژوهش‌های فلسفی. فریدون فاطمی. تهران: مرکز.
- Austin, John Langshaw (1970). Quand dire, c’est faire. Paris: Seuil.
- Beaudoin, Simon (2011). Pratique du langage et idéal d’authenticité. Montréal, Liber.
- Clark H., Herbert (1996). Using Language. Cambridge: CUP.
- Coquet, Jean-Claude (2007). Phusis et Logos une phénoménologie du langage. Paris: PUV.
- Fontanille, Jacques (2007). "Sémiotique et éthique". Actes semiotipues. no 110. Disponible sur : http://epublications.unilim.fr/revues/as/2445.
- Goffman, Erving (1974). Les rites d’interaction. Paris: Minuit.
- Heidegger, Martin (1927). Etre et temps.ed. F. Vezin (1986). Paris: Gallimard.
- Kerbrat-Orecchioni, Catherine (2011). Le discours en interaction. Paris: Armand Colin.
- Lévi-Strauss, Claude (1950). "Introduction à l’œuvre de Mauss". ed. M. Mauss. Sociologie et anthropologie. Paris: PUF.
Tarasti Eero (2009). Fondements de la sémiotique existentielle. Jean-Laurent Csinidis. Paris: L’Harmattan
