وجوه نقیضهپردازی در اشعار نظامالدین قاری یزدی
نویسنده
دانشگاه اصفهان
چکیده
نقیضهپردازی یکی از کهنترین روشهای طنزپردازی در ادبیات فارسی است. اگرچه پیشینه و بسامد کاربرد این تکنیک در ادبیات ما بسیار کمتر از پارودی در ادبیات انگلیسی است؛ اما همین تعداد معدود نیز چندان که بایسته بوده، برررسی نشده است. اشعار
نظامالدین قاری یکی از نمونههای نقیضهپردازی در ادبیات ماست که از دو جنبه ساختار نقیضه و نیز محتوای فولکلور آن متنی ارزشمند شمرده میشود. هدف نگارنده در این مقاله پرداختن به ساختار، اغراض، اشکال و محتوای این اثر با استفاده از روش تحلیل و توصیف است. در این تحقیق سعی بر این است با رویکردی جزءنگر، وجوه گوناگون نقیضهپردازی در این اثر بررسی شود. پژوهش حاضر نشان میدهد نقیضه تا چه میزان در شناخت دیگر متون، درک ما از مفهوم طنز نزد قدما و آشنایی با شیوههای مختلف
نقیضهپردازی در متون نقیضی مفید خواهد بود. از منظر چنین مطالعاتی است که میتوان به معنا و مفهوم نقیضه در ادبیات فارسی و کارکرد آن پی برد.
نظامالدین قاری یکی از نمونههای نقیضهپردازی در ادبیات ماست که از دو جنبه ساختار نقیضه و نیز محتوای فولکلور آن متنی ارزشمند شمرده میشود. هدف نگارنده در این مقاله پرداختن به ساختار، اغراض، اشکال و محتوای این اثر با استفاده از روش تحلیل و توصیف است. در این تحقیق سعی بر این است با رویکردی جزءنگر، وجوه گوناگون نقیضهپردازی در این اثر بررسی شود. پژوهش حاضر نشان میدهد نقیضه تا چه میزان در شناخت دیگر متون، درک ما از مفهوم طنز نزد قدما و آشنایی با شیوههای مختلف
نقیضهپردازی در متون نقیضی مفید خواهد بود. از منظر چنین مطالعاتی است که میتوان به معنا و مفهوم نقیضه در ادبیات فارسی و کارکرد آن پی برد.
کلیدواژه‌ها
- احمدپناهی سمنانی، محمد (1381). «احمدا، شعر عامهپسند» .ایرانشناخت. ش 20-21. صص72-113.
- اخوان ثالث، مهدی (1374). نقیضه و نقیضهسازان. به کوشش ولیالله درودیان. تهران: زمستان.
- اخوت، احمد (1371). نشانهشناسی مطایبه. اصفهان: فردا.
- اصلانی، محمدرضا (1385). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز. تهران: کاروان.
- انوشه، حسن (1379). فرهنگنامۀ ادبی فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ اسلامی.
- آژند، یعقوب (1381). تجدد ادبیدر دورۀ مشروطه. تهران: انجمن قلم ایران.
- باختین، میخاییل (1387). تخیل مکالمهای. رؤیا پورآذر. تهران: نشر نی.
- بروان، ادوارد (1375). تاریخ ادبیات از سعدی تا جامی. ترجمۀ علیاصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.
- تمیمداری، احمد (1382). فرهنگ عامه. تهران: مهکامه.
- چناری، امیر (1371). متناقضنمایی در شعر فارسی. تهران: فرزان.
- حافظ، شمسالدین محمد (1389). دیوان. تصحیح محمد قزوینی. چ 21. تهران: پیام عدالت.
- حلبی، علیاصغر (1377). عبید زاکانی. چ 1. تهران: طرح نو.
- دانشپژوه، منوچهر (1380). تفنن ادبی در شعر فارسی. تهران: طهوری.
- رادفر، ابوالقاسم (1386). فرهنگ بلاغی ادبی. تهران: اطلاعات.
- رستگار فسایی، منصور (1382). دیوان ابواسحاق اطعمه. تهران: میراث مکتوب.
- زیرک، نصرالله (1390). «تحلیل ساختار و کاربرد پارودیهای دیوان البسۀ نظام قاری یزدی». زبان و ادبیات فارسی. ش 29. صص140-157.
- سعدی، مصلحبنعبدالله (1385). غزلهای سعدی. به کوشش غلامحسین یوسفی. تهران: سخن.
- شفیعیون، سعید (1386(. «تزریق نوعی نقیضۀ هنجارستیزِ طنزآمیز در ادبیات فارسی». ادبپژوهی. ش 11. صص85-104.
- صدریان، محمد ) 1388(. «تحلیل تعاریف نقیضه». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش81. صص 171-202.
- صفا، ذبیحالله (1373). تاریخ ادبیات. ج 4. چ 11. تهران: فردوس.
- عزتیپور، احمد (1377). «طنزپردازی گمنام». کیهان اندیشه. ش 78. صص148-161.
- فلاح، غلامعلی و زهرا صابری (1389). «نقیضه و پارودی». متنشناسی ادب فارسی. س 2. ش 4. صص 17-32.
- قاری، نظامالدین محمود (1303). دیوان البسه. به کوشش میرزا حبیب اصفهانی. بی نا: استانبول.
- ----------------- (1359). دیوان البسه. به کوشش محمد مشیری. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- قاسمیپور، قدرت )1385(. «نقیضه در گسترۀ نظریههای معاصر». نقد ادبی. س2. ش6. صص127-147.
- کتیرایی، محمود (1378). از خشت تا خشت. تهران: ثالث.
- نیکوبخت، ناصر (1388). هجو در شعر فارسی. تهران: دانشگاه تهران/ دانشگاه کاشان.
-Abrams. M.h. (2005). A Glossary of Literary Terms. Tehran:zemestan.1384.
- Rose. M. (2011). Pictorial Irony, Parody and Pastiche. bielefeld
- ---------------------- (1993).Parody, Ancient, Modern, Postmodern. Cambridge: University Press.
