فعل در زبان دوبیتی‌های امیر پازواری
نویسندگان
1
دکتری زبان‌شناسی و عضو گروه فرهنگی پژوهش‌های مجلس
2
استادیارگروه زبان های خارجی. استادیار گروه زبان شناسی و زبان های خارجه دانشگاه پیام نور-ایران
چکیده
زبان مازندرانی یکی از زبانهای رایج در کشور ایران است که از دیرباز با وجود تعامل با دیگر زبانهای ایرانی توانسته است ساختار و ماهیت خود را حفظ کند و بهعنوان یکی از زبانهای زندۀ دنیا به پویایی خود ادامه دهد؛ ولی با وجود شناخت و بررسی قواعد زبانی حاکم بر آن، در محافل علمی مهجور مانده است. نگارندگان در تحقیق حاضر با مطالعۀ اشعار امیر پازواری – شاعر مازندرانی عصر صفویه- علاوهبر استخراج و دستهبندی قواعد زبان طبری، آثار این شاعر را با رویکردی سبکشناسانه بررسی کردهاند. آنچه با نگرش توصیفی -تحلیلی به دوبیتی‌های امیر پازواری در این نوشتار بهدست آمده، بیانگر آن است که سیستم فعل در زبان طبری جدید، بهویژه در آثار امیر پازواری در مبنا شامل دو مضارع و ماضی و چهار وجه اخباری، امری، التزامی و شرطی است. از نظر زمانی در چهار قسم حال، گذشته، آینده (شکل خاصی برای تشکیل ندارد) و نقلی تقسیم می‌شود و از نظر شکلی فقط به صورت حال، گذشته، نقلی و شرطی است. افعال از نظر ترکیب به صورت زمان‌های ساده و مرکب هستند. در مجموع نتایج نشاندهندۀ اثرپذیری اندک این زبان از زبانهای رایج اطرافش بهخصوص فارسی معیار و در نتیجه ثبات تاریخی آن زبان است.
کلیدواژه‌ها
اشمیت، رودیگر (1939). راهنمای زبانهای ایرانی. ترجمۀ آرمان بختیاری و دیگران. به کوشش حسین رضایی باغبیدی. تهران: ققنوس.
ﺑﺎﺭﻓﺮﻭﺷﺪﻫﻲ، ﻣﻴﺮﺯﺍﻣﺤﻤﺪﻣﻘﻴـــــﻢ (1391). کهنترین امیریهای مازندران. تصحیح و پژوهش یوسف الهی و شهرام قلی پورگودرزی. ساری: شلفین.
بینش کشمیری (1969). مجموعه مثنویات بینش. موزه سالار جونگ، حیدرآباد. ش
1094 .
1094 .
فاطمی، ساسان (1377).« دربارۀ آواز امیری». مجموعه مقالات همایش در شناخت فرهنـگ و ادب مازندران: به یاد امیر پازواری. تهران، خانۀ سبز. صص 177-203.
دوران، برنارد (1377). کنزالاسرار مازندرانی. ج 1. به کوشش محمدنبی کجوری و جعفر عقیلی. تهـران [چاپ افست از روی نسخۀ 1277ق سن پطرزبورگ].
------------ (1349). کنزالاسرار مازندرانی. ج 2. به کوشش محمدکاظم گلباباپور. تهـران [چاپ افست از روی نسخۀ 1283ق سن پطرزبورگ].
دهخدا، علیاکبر (1325). لغتنامۀ دهخدا. به کوشش محمد معین. تهران: دانشگاه تهران.
ذبیحی، علی و نادعلی فلاح (1393). «امیری یا منظومۀ امیر و گوهر». . آینۀ میراث. ش 1(54). صص 109-136.
ســتوده، منــوچهر و محمــد داودی درزی کلایی (1384). دیــوان امیــر پــازواری. تهران: رسانش.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). ادوار شعر فارسی. چ 1. تهران: سخن.
شکری، گیتی (1374). گویش ساری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شمیسا، سیروس (1388). سبکشناسی شعر. چ 4. ویرایش دوم،. تهران: میترا.
مبشری، لطفالله (1336). «آهنگ امیر مازندرانی». مجلۀ موسیقی. ش 17. ص75.
مهدیپور عمرانی، روحالله (1393). امیر پازواری و بومیسرای بزرگ مازندرانی: مشاهیر ایرانی. تهران: تیرگان.
نوری، نظامالدین (1380). تاریخ ادبیات مازندران. تهران: زهره.
ولک رنه، وارن آوستن (1373). نظریۀ ادبیات. ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر. چ 1. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ویلفرید ال. گورین و دیگران (1377). راهنمای رویکردها نقد ادبی. ترجمۀ زهرا مهینخواه. چ 3. تهران: اطلاعات.
هدایت، رضاقلیخان (1316). ریاضالعارفین. تهران: بینا.
یزدانپناه لموکی، طیار (1385).، تاریخ مازندران باستان. تهران: چشمه.
Yoshie, S.( 1996). Sari Dialect. Tokyo: Matsushita Publishers.
Tafazzoli, A. (1999). "Fahlaviyat". Encyclopaedia Iranica. vol. 9.
