شعر کار شالیزار و تحلیل محتوایی آن
نویسندگان
1
دانشیار، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده
دوبیتیها نوعی از ادبیات عامه است که در سراسر کشور با نامهای مختلف پراکندهاند. گستره این ابیات بسیار وسیع است؛ اما عظمت ادب فارسی بر آن سایه انداخته و تا حال کمتر از ادب رسمی فارسی بدان پرداختهاند. برخی از اشعار دوبیتیها هنگام کار خوانده میشود. آنچه در این مقاله معرفی شده، اشعار گیلکی کار شالیزار و بررسی برخی از مضمونهای پربسامد آن است. در استان گیلان، زنان هنگام کار شالیزار شعرهای بسیاری می‌خوانند. برای این کار نخست پیکرهای (بیش از دویست قطعه شعر) به روش میدانی جمعآوری و در مرحلۀ بعد از نظر موضوعی تحلیل شدهاند. شعر مربوط به کار و شعر عاشقانه از مضمون‌هایی هستند که در ببیشتر اشعار تکرار میشوند. در این مقاله ضمن بررسی شعر کار در سه بخش کلی، مضمونهای شعر کار گیلکی بررسی شدهاند. شعرهای مربوط به شالیزار، باغبانی، چوپانی، ماهیگیری، چارواداری، و ... از شعرهای کار گیلکی بررسیشده در این مقاله هستند.
کلیدواژه‌ها
- احمدپناهی سمنانی، محمد (1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران. تهران: سروش.
- ------------ (1369). شعر کار در ادب فارسی: بازتاب کار در شعر شاعران گذشته و معاصر. تهران: زهره.
- باقری، سیده باقره (1391). بررسی و تحلیل شعر کار در شرق گیلان. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. رشت: دانشگاه آزد اسلامی.
- پرچمی، محبالله (1381). هزار ترانۀ گیل. تهران: مؤسسۀ فرهنگی عابدزاده.
- تفضلی، احمد (1385). «فهلویات». نامه فرهنگستان. ترجمه فریبا شکوهی. ش ۲۹. صص 119-130.
- دوستی، شهرزاد (1386). «گندم‌کاری در آیینۀ شعر عامیانه». فرهنگ و ادب. ش 9 . صص 23-52.
- ذوالفقاری حسن و لیلا احمدی (1388). «گونهشناسی بومیسرودههای ایران». ادبپژوهی. س 3. ش 7 - 8 . صص 143- 170.
- ژیلسون، اتین (1386). درآمدی بر هنرهای زیبا، جستارهایی دربارۀ هنر و فلسفه. ترجمۀ بیتا شمسینی. تهران: فرهنگستان هنر.
- سعدی شیرازی، مصلحالدین (1373). گزیدۀ غزلیات. انتخاب و شرح حسن انوری. تهران: قطره.
- شبنه‌زاده، سعید (1377). «موسیقی کار دریایی بوشهر». مقام موسیقایی. ش 3. صص 114-117.
- شمیسا، سیروس (1387). سیر رباعی. چ 3. تهران: نشر علم.
- طبیبزاده، امید (1382). تحلیل وزن شعر عامیانۀ فارسی(همراه سیصد قطعه شعر عامیانه). تهران :نیلوفر.
- علیخانی، یوسف (1381). عزیز و نگار، بازخوانی یک عشقنامه. تهران: ققنوس.
- عمادی، عبدالرحمن (1392). دیلمون پارسی. تهران: آموت.
- کمال‌الدینی، محمد باقر و محمد جاودان خرد (1394). «اشعار کار در کهگیلویه و بویر احمد». فرهنگ و ادبیات عامه. س 3. ش 5. صص 19-49.
- محسنی، مرتضی و دیگران (1394). «تحلیل محتوایی دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه». فرهنگ و ادبیات عامه. س 3. ش 5. صص 133-160.
- مرعشی، احمد (1382). واژهنامۀ گویش گیلکی، به انضمام اصطلاحات و ضربالمثلهای گیلکی. رشت: طاعتی.
- نصرتی، علی (1386). «شهرآشوب». نامۀ فرهنگستان. ش 33. صص 28-33.
- هاکوپیان، زاون (1335). «ترانههای ایرانزمین از نظر مضمون و موضوع». موسیقی. دورۀ 3. ش2. صص 24-28.
- همایونی، صادق (1386). «کارنواها». فرهنگ مردم. ش 10. صص 117- 138.
- وحدتی، ناصر (1393). آوازها و ترانههای فولکلوریک گیلان. رشت: نشر فرهنگ ایلیا.
