شیوۀ قصه‌گویی در سمک عیار و مقایسۀ آن با سه داستان عامۀ عیاری
نویسنده
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
چکیده
این پژوهش برآن است تا شیوۀ قصه گویی را در داستان سمک عیار، با سه داستان عامۀ دارابنامۀ بیغمی، ابومسلم نامه و اسکندرنامۀ نقالی بررسی و مقایسه کند. برای این کار با استفاده از الگوی چتمن، میزان مشارکت راوی در داستان سمک عیار و همچنین برخی از ویژگی های سبکی خاص در این اثر (زبان و فضای عامیانه و طنز و مطایبه) تحلیل و با آثار دیگر مقایسه می شود. نتایج نشان می دهد مشارکت و حضور راوی هنگام وصف مکان، خلاصه های زمانی و وصف اشخاص در سمک عیار و داراب نامه پررنگ تر از دو اثر دیگر است. همچنین شیوۀ مشارکت قصه گو در داستان سمک عیار گزارههای قالبی آغازین، گزاره های قالبی بین متنی و میان متنی متفاوت تر از داراب نامه، ابومسلم نامه و اسکندرنامۀ نقالی است. البته از این نظر میتوان شیوۀ داراب نامه را حدفاصل شیوۀ سمک عیار و ابومسلم نامه و اسکندرنامه قرار داد.
کلیدواژه‌ها
- ارجانی، فرامرزبنخداد (1385). سمک عیار. تصحیح پرویز ناتل خانلری. 5 ج. تهران: آگاه
- بلوکباشی، علی (1385). «نقالی». دائرﺓالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی. زیر نظر فریبرز خسروی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
- بیغمی، محمد (1338). داراب نامه. تصحیح ذبیحالله صفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- تولان، مایکل جی (1383). درآمدی نقادانه – زبان شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
- پرینس، جرالد (1391). روایت شناسی. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: مینوی خرد.
- حدادی، الهام (1390). «درآمدی بر روایتشناسی در حوزۀ نقد ادبی با مروری بر داستانهای کلاسیک و مدرن فارسی». نامۀ نقد (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی نقد و نظریه ادبی در ایران). به کوشش محمود فتوحی. تهران: کتابخانۀ نشر.
- خدادادی، فضلالله و دیگران (1393). «بررسی مؤلفههای ابعادشناختی راوی همهچیزدان در ادبیات داستانی». ادبیات معاصر پارسی. ش 4. صص 117-143.
- ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا (1382). «اسکندرنامۀ نقالی و جایگاه آن در داستانهای عامیانه». آینۀ میراث. ش 3. پیاپی22. صص 173-178.
- ریمونکنان، شلومیت (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
- صفا، ذبیحالله (1367). تاریخ ادبیات ایران. ج2. تهران: فردوسی.
- --------- (1368) «اشارهای کوتاه به داستانگزاری و داستانگزاران تا دوران صفوی». ایران شناسی. ش 3. صص 463-471.
- طرسوسی، ابوطاهر (1380). ابومسلم نامه. تصحیح حسین اسماعیلی. 4 ج. تهران: معین/ قطره.
- غلامرضایی، محمد (1393). «بحثی در باب سبکشناسی سمک عیار». تاریخ ادبیات. ش 3/63. صص 189-208.
- فتوحی، محمود (1379). نقد خیال: نقد ادبی در سبک هندی. تهران: روزگار.
- محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: سخن.
- مارزلف، اولریش (1385). «گنجینهای از گزارههای قالبی در داستان عامیانۀ حسینکرد شبستری». قصۀ حسین کرد شبستری. به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری. تهران: چشمه.
- منوچهر حکیم (1327). اسکندرنامه. تهران: علمی.
- واع‍ظ ک‍اش‍ف‍ی س‍ب‍زواری، حسین (1350). ف‍ت‍وت‌ن‍ام‍ۀ س‍ل‍طان‍ی. به اه‍ت‍م‍ام محمدجعفر محجوب. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- میرصادقی، جمال (1387). راهنمای داستان نویسی. تهران: سخن.
- یاوری، هادی (1390). از قصه به رمان (بررسی امیرارسلان به منزلۀ متن گذار از دوران قصه به عصر رمان). تهران: چشمه.
