تحلیل کهنالگویی داستان امیرارسلان بر اساس نظریۀ تفرد یونگ
نویسندگان
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
2
کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
چکیده
نقد کهنالگویی یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره‌ها و کهن‌الگوها و نقش آنها در ادبیات می‌پردازد. در این مقاله کهنالگوی داستان امیرارسلان بر اساس نظریۀ تفرد یونگ تحلیل کهنالگویی شده است؛ به این شرح که امیرارسلان بهعنوان قهرمان جستوجوگر برای رشد و تکامل و دستیابی به کهنالگوی خویشتن، حرکت خود را آغاز می‌کند و با دیدن تصویر فرخ‌لقا (آنیما) بیدار می‌شود و به سطحهای تازه‌ای از آگاهی دست می‌یابد. او با گذر از کهنالگوی نقاب به یاری پیر دانا به حذف سایه و یکیشدن با آنیما (فرخ‌لقا) موفق می‌شود و فرایند تفرد خود را به سرانجام می‌رساند و به کهنالگوی خویشتن دست می‌یابد. ضمن اینکه او کهنالگوی مرگ و تولد دوباره را- که معنای آن استعلای حیات و تحول درونی است- با واردشدن در غار و چاه – که بیانگر بازگشت به مرحلۀ جنینی (مرگ آیینی) است – و بیرون آمدن از آن مکان‌ها – که رمز تولد مجدد است - تجربه می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- اسنودن، روت (1390). خودآموز یونگ. چ 4. ترجمۀ نوالدین رحمانیان. تهران: آشیان.
- آفرین، فریده (1388). «بررسی رمان شازدهاحتجاب از چشمانداز نظریات یونگ». نقد ادبی. س2. ش7. صص9-35.
- اقبالی، ابراهیم و دیگران (1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایۀ نظریات یونگ». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 8. صص 69-85.
- الیاده، میرچا (1382). اسـطوره، رویا، راز. چ 3. ترجمۀ رویا منجم. تهران: نشر علم.
- ـــــــــــــــ (1384). اسطورۀ بازگشت جاودانه. چ 2. ترجمۀ بهمن سرکارتی. تهران: طهوری.
- امامی، نصرالله ( 1385). مبانی و روشهای نقد ادبی. چ سوم. تهران: جامی.
- بیگدلی، سعید و احسان پورابریشم (1390). «نقد و تحلیل حکایت شیخ صنعان بر اساس نظریۀ فرایند فردیت یونگ». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. س7. ش23. صص 9-38.
- بیلسکر، ریچارد (1388). اندیشۀ یونگ. چ 3. ترجمۀ حسین پاینده. تهران: آشیان.
- پاینده، حسین (1384). اسطوره شناسی و مطالعات فرهنگی: تبیین یونگ از اسطوره‌ای مدرن در اسطوره و ادبیات. تهران: سمت.
- حسینی، مریم (1388). «رمزپردازی غار در فرهنگ ملل و یار غار در غزلهای مولوی». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. س 5. ش 15. صص 35-53.
- ذوالفقاری، محسن و الهام حدادی (1389). «تصویر استعاری کهنالگوی خورشید در ناخودآگاه قومی خاقانی و نظامی». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. س6. ش20. صص 65-83.
- روضاتیان، مریم (1388). «رمزگشایی قصۀ سلامان و ابسال حنین بن اسحاق براساس کهن الگوهای یونگ». فنون ادبی. س 1. ش1. صص 97-106.
- شمیسا، سیروس (1383). داستان یک روح. چ 6. تهران: فردوس.
- شوالیه، ژان و آلن گربران (1384). فرهنگ نمادها. ج2. چ 2. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- ـــــــــــــــــــــــــ (1385). فرهنگ نمادها. ج4. چ 1. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
- فدایی، فربد (1389). کارل گوستاو یونگ و روانشناسی تحلیلی او. چ 3. تهران: دانژه.
- فوردهام، فریدا (1388). مقدمه‌ای برروانشناسی یونگ. چ 1. ترجمۀ مسعود میربها. تهران: جامی.
- گورین، ویلفرد و دیگران (1383). مبانی نقد ادبی. چ3. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
- محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانۀ ایران. ج1. چ 1. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
- مکاریک، ایرناریما (1384). دانشنامۀ نظریه های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
- مورنو، آنتونیو (1388). یونگ، خدایان و انسـان مدرن. چ 5. ترجمۀ داریــوش مهرجویی. تهران: نشر مرکز.
- نقیب الممالک، محمدعلی (1379). داستان امیرارسلان نامدار. تهران: طرح نو.
- هاشمی، مرتضی و طیبه جعفری (1390). «تحلیل نمادها و کهن الگوها در بخشی از خسرو و شیرین نظامی». زبان ادب فارسی دانشگاه تبریز. س64. ش224. صص 115-136.
- هال، کالوین و ورنون جی نوربادی (1375). مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ. چ اول. ترجمۀ محمدحسین مقبل. تهران: جهاد دانشگاهی.
- یاوری، حورا (1387). روان کاوی و ادبیات. چ 1. تهران: سخن.
- یاوری، هادی (1390). از قصه به رمان. تهران: سخن.
- یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی. چ 1. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
- ــــــــــــــــــــ (1387). انسان و سمبل هایش. چ 6. ترجمۀ محمود سلطانیه. تهران: جامی.
