تزیین حیات‌بخش: زیبایی‌شناسی فرهنگی آیین نخل‌گردانی روستای ابیانه
نویسندگان
1
مدرس دانشگاه پیام نور اصفهان
2
استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
مقالۀ پیشرو با رویکرد انسان‌شناسی وبا هدف فهم زیبایی‌شناسی فرهنگی آیین نخل‌گردانی در ابیانه انجام شده است. به‌دلیل مهاجرت جوانان از ابیانه بررسی بخش زندۀ فرهنگ به صورتی که فرهنگ گذشته نیز در آن حفظ شده باشد، تنها در موقعیت‌هایی چون نخل‌گردانی امکانپذیر است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌هاست که معیارهای زیبایی‌شناسی در فرهنگ ابیانه چیست و این معیارها چگونه در آیین نخل‌گردانی بهکار گرفته می‌شوند؟ پژوهش پیشرو با روش میدانی انجام گرفته و برای گردآوری داده‌ها از مشاهدۀ مشارکتی، مصاحبه، فیلم‌برداری، عکس‌برداری و نیز از تاریخ شفاهی و اسناد تصویری- تاریخی استفاده شده است. تحلیل داده‌ها به شیوۀ مردم‌نگاری است و پس از تحلیل فرهنگی اجزای آیین، کل فرایند نخل‌گردانی و مفاهیم آن بررسی و مفهوم پروری شده است. براساس نتایج این پژوهش، درخشش، تناسب، تعادل و حرکت مهم‌ترین معیارهای زیبایی‌شناسی مردم ابیانه است. زیبایی‌شناسی آیینی در فرهنگ ابیانه نشان می‌دهد آنچه در مناسک با هدف ارضای زیبایی‌شناسی مخاطب قدسی و برای خوشنودسازی او برای دریافت قدرت و حفاظت از تبار انجام می‌گیرد، ابتدا زیبایی‌شناسی خودِ کنشگران را ارضا می‌کند. تزیین درخشان در فرهنگ ابیانه با حیات، و جدایی از آن با حرکت به‌سوی مرگ برابر است؛ بنابراین، ایجاد حیات اجتماعی و حفاظت از آن، کارکرد هنر تزیینی در جامعۀ ابیانه است.
کلیدواژه‌ها
ــــــــ ( 1380). نخل‌گردانی، نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-جانباللهی، محمدسعید (1391). نخل و نخل‌گردانی در میبد .http://www.anthropology.ir/node/1588 (بازیابی، 5 دی 1391).
-خوانساری ابیانه، زین‌العابدین (1378). ابیانه و فرهنگ مردم آن. تهران: گنجینه هنر.
- زارع‌زاده، فهیمه (1388). تعامل و همکاری مشترک میان مخاطبان و آفرینندگان نخل ماتم. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه الزهرا.
-کاظمی، سمیه (1391). بررسی انسان‌شناختی هنرهای تزیینی در مناسک نخل‌گردانی روستای ابیانه. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر اصفهان.
-م‍ق‍دم، م‍ازی‍ار (1383). م‍راس‍م س‍ن‍ت‍ی روستای ن‍وا (از روس‍ت‍اه‍ای ش‍ه‍ر آم‍ل). پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دان‍ش‍ک‍دة ع‍ل‍وم‌اج‍ت‍م‍اع‍ی و روان‍ش‍ن‍اس‍ی دانشگاه آزاد اس‍لام‍ی. تهران: واح‍د تهران م‍رک‍زی.
- نظری داشلیبرون، زلیخا و دیگران (1384). مردمشناسی روستای ابیانه. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ مردمشناسی.
- وفاییشاهی، حمید (1383). ویژگی عناصر بصری و نمادهای نخل. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شاهد.
-Arnold, Ken (2006). Cabinets for the Curious: Looking Back at Early English Museums. Aldershot, England: Ashgate.
-Barnard, Alan and Jonathan Spencer (2002)."Thick Description". ed. J. S. Barnard Alan. Encyclopedia of Social and Cultural Anthropology. London and New York: Routledge. P. 933.
-Coleman, Elizabeth Burns (2005). "Aesthetics as a Cross-Cultural Concept". Literature and Aesthetics. no. 15. Pp. 57-77.
-Coote, Jeremy and Anthony Shelton (1992). "Introduction". eds. Jeremy Coote and Anthony Shelton. Anthropology , Art and Aesthetics. Oxford: Clarendon Press.Pp 1-14.
-Coote, J. )1992(. "Marvels of Everyday Vision: The Anthropology of Aesthetics and the Cattle-Keeping Nilotes". eds. J. Coote and A. Shelton. Anthropology, Art, and Aesthetics. Oxford: Clarendon Press. PP 245-273.
-Chelkowski, Peter (2005). "Art for Twenty-Four Hours". eds. Doris Behrens -Abouseif and Stephen Vernoit. Islamic Art in the 19th Century: Tradition, Innovation, and Eclecticism. Netherland: Bill Academic Publishers, Martinus Nijhoff Publishers and VSP. Pp 409-433.
- Geertz, C. (1973). "Thick Description: Toward an Interpretive Theory of Culture". ed. C. Geertz. The Interpretation of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books, Inc. Pp 3-30.
ــــــــ (1983). Local Knowledge. New York: Basic Books.
-Gell, Alfred (1998). Art and Agency, an Anthropological Theory. Oxford: Clarendon Press.
-Hammersly, Martin and Paul Atkinson (2007). Ethnography, Principles in Practice.3. London and New York: Routledge.
- Kapferer, Bruce and Angela Hobart (2005). "Introduction, Aesthetics in Performance, The Aesthetics of Symbolic Construction and Experience". Angela Hobart and Bruce Kapferer . Aesthetics in Performance, Formation of Symbolic Construction and Experience. New York: Berghahn Books. Pp. 1-22.
-Korom, Frank. J. (2003). Hosay Trinidad: Muḥarram Performances in an Indo-Caribbean Diaspora. Philadelphia, Pensylvania: University of Pensylvania Press.
-Leach, Edmond. R. (1967). "Aesthetics". ed. E.E. Evans Pritchard. The Institutions of Primitive Society. Oxford: Basil Blackwell. Pp. 25-38.
- Morphy, Howard and Morgan Perkins (2006). "The Anthropology of Art: A Reflection on Its History and Contemporary Practice". Howard Morphy and Morgan Perkins. The Anthropology of Art: A Reader. Oxford: Blackwell Publishing. Pp. 1-32.
-Morphy, Howard (1989). "From Dull to Brilliant: The Aesthetics of Spiritual Power among the Yolngu". Man. no. 24(1). Pp. 21-40.
ــــــــ (1992). "Aesthetics in a Cross -Cultural Perspective: Some Reflections on Native American Basketry". JASO. Vol. XXIII. Pp. 1-16.
ــــــــ (2006). "Cultural Aesthetics, a Perspective on Ian Dunlop’s Films of Aboriginal Australia". Visual Anthropology Review. no.21. Pp. 63-79.
-Munn, N. D. (1986). The Fame of Gawa. Durham and London: Duke University Press.
-Murchison, Julian M. (2010). Ethnography Essentials. U.S: Jossey-Bass.
