نمادهای اسطورهای در اشیا و دستینه‌های سنگسری
نویسندگان
1
استاد گروه انسانشناسی دانشگاه تهران
2
کارشناس‌ارشد انسانشناسی
چکیده
عشایر کوچندۀ سنگسری یکی از کهنترین اقوام ساکن در ایران هستند که بخش عمدۀ معیشتشان بر پایۀ دامداری مبتنی بر کوچ استوار است و هنوز برخی از آنها به این شیوۀ زندگی وفادار ماندهاند. هدف از این مقاله بررسی تداوم فرهنگی از طریق ریشهیابی تاریخی نقوش اسطورهای و نمادینی است که زنان ایل سنگسری بر روی انواع صنایع بهویژه دستبافتهها و زیورآلات سنتی خلق کردهاند. هویت فرهنگی هر ملتی دراساس امری تاریخی است و بحث محوری در این فرض، مفهوم تداوم است؛ بنابراین بدون دیرینهشناسی عناصر فرهنگی نمیتوان هر فرهنگ را کامل و جامع شناخت؛ زیرا شناخت فرهنگ هر قوم یا گروهی مستلزم پژوهشهای ریشهای و تاریخی است. روش مطالعۀ این پژوهش مبتنی بر بررسی اسناد و متون و مشاهدۀ مستقیم صنایع دستی مردم سنگسر است.
کلیدواژه‌ها
- آموزگار، ژاله (1391). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
- احراری، عبدالله و زهرا تیموری (1394). «تحقیقی در سیر تحول نقش ماهی در فرش». پورتال اتحادیۀ فرش دستباف ایران در ژاپن.
www.persiancarpetassociation.com/naghsheh_mahi_090925.html)acc: 10/10/1394).
- اسماعیلپور، ابوالقاسم (1387). اسطوره، بیان نمادین. تهران: سروش.
- اعظمی سنگسری، چراغعلی (1347الف). «گاهنمای سنگسری». بررسیهای تاریخی. ش 15-16.ص 244.
- --------- (1347ب). «جشنهای ملی سنگسر (آداب و رسوم قومی)». بررسیهای تاریخی. ش 17. صص 94-95.
- ---------- (1349). «باورهای عامیانۀ مردم سنگسر». هنر و مردم. ش 92. صص 50- 54.
- ---------- (1352). «سنگسر و واژۀ سنگسری». گوهر. س اول. ش 7. صص 623- 629.
- ----------- (1371). تاریخ سنگسر، مهدیشهر. تهران: مؤلف.
- بهار، مهرداد (1389). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
- پاکزادیان، حسن (1388الف). آسینک، جیمشیدی زرشؤم. تهران: مؤلف.
- -------------- (1388ب). نقشمایههای باستانی در فرهنگ و آثار ایل سنگسری. سنگسر: مؤلف.
- پورداود، ابراهیم (1369). فرهنگ ایران باستان. تهران: مؤسسۀ مطالعات فرهنگی سروش.
- تعدادی سنگسری، فاطمه (1381). ادبیات عامیانۀ سنگسر. تهران: سیب سرخ.
- حاجی علیان، یدالله (1393). چوکرخونه خانهای برای بازی (به زبان سنگسری). سمنان: حبلهرود.
- حصوری، علی (1388). مبانی طراحی سنتی در ایران. تهران: چشمه.
- حقیقت، عبدالرفیع (1346). «سنگسر». یغما. س 20. ش 6.ص 313.
- حیدریپور، سلطانعلی (1394). وات وات (سخن، گفتار، گفتوگو)، تاریخ اجتماعی مهدیشهر(سنگسر). سمنان: حبلهرود.
- رجبی، پرویز (1391). جشنهای ایرانی. تهران: آرتامیس.
- شاهحسینی، علیرضا و عنایتالله رنجبر (1378). ایلها و عشایر استان سمنان. سمنان: اتحادیۀ تعاونیهای عشایری استان سمنان.
- صباغیان، ناصر (1390). بررسی زبان سنگسری. آمل: شمال پایدار.
- کتاک، کنراد فیلیپ (1386). انسانشناسی، کشف تفاوتهای انسانی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
- لیچ، ادموند (1358). لوی استروس. ترجمۀ حمید عنایت. تهران: خوارزمی.
- مصباحیان سنگسری، عباس (1392). «انار و انارستان باغ شهر در جزین». سنگسر نیوز. سایت خبری شهرستان مهدیشهر. (به‌روز‌رسانی: 20/10/ 1394).
- معرفی جاذبههای تاریخی، فرهنگی، هنری و گردشگری شهرستان مهدیشهر (1394). سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان. سمنان: پردیس.
- وایزمن، بوریس و جودی گراوز (1379). لوی استروس، قدم اول. ترجمۀ نورالدین رحمانیان. تهران: شیرازه.
- هال، جیمز (1380). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: صدای معاصر.
- هینلز، جان (1389). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.
- Talai, Hasan (2000). »A New Pointed Pottery Assemblage at Ismailabad; A Late Neolitic Site in The Central Plateau of Iran«. -Documenta Praehistorica. vol. XXVII. Pp.255.
- Lombard, Jacques (2008). Introduction a l’ethnologie. France, Paris: Armand Colin.
