تحلیل نمادین افسانۀ ملک‌جمشید
نویسندگان
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه
2
دانشجوی کارشناسی‌ارشد ادبیات تطبیقی
چکیده
یکی از افسانههایی که پیشینۀ تاریخی و فرهنگی کهنی در میان قوم کرد و نیز دیگر اقوام دارد، افسانۀ ملک‌جمشید است. در این مقاله به بررسی کارکردهای نمادین شخصیتها و قهرمانان این افسانه و نیز باورها، اعتقادات و آداب زندگی مردمان کرد پرداخته شده است. افزون‌براین، تلاش شده است که با بهرهگیری از چارچوب‌های ادبیات تطبیقی، تفاوتها و شباهتهای روایت افسانه در ادبیات شفاهی و مکتوب- براساس روایت علی‌اشرف درویشیان و رضا خندان - بررسی شود. یافتههای پژوهش نیز بیانگر آن است که فرهنگ عامه و شفاهی در تکامل و غنای فرهنگ ملی و جهانی- که در شمار اهداف بنیادین ادبیات تطبیقی قرار میگیرند- میتواند نقش مؤثری داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
- آسابرگر، آرتور (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمۀ محمدرضا لیراوی. چ1. تهران: سروش.
- الیاده، میرچا (1372). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
- -------- (1373). جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران: فکر روز.
- بتلهایم، برونو (1381). افسون افسانهها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. چ 1. تهران: هرمس.
- ----------- (1386). افسون افسانهها. ترجمۀ اختر شریعت‌زاده. چ2. تهران: هرمس.
- بهار، مهرداد (1389). پژوهشی در اساطیر ایران. چ8. تهران: آگاه.
- پراپ، ولادیمیر (1368). ریختشناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدرهای. تهران: توس.
- تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختگرا. ترجمۀ محمد نبوی. چ2. تهران: آگاه.
- ------------- (1388). بوطیقای نثر، پژوهشهایی نو دربارۀ حکایت. ترجمۀ انوشیروان گنجیپور. تهران: نی.
- جایز، گروترود (1370). سمبول‌ها (کتاب اول جانوران). ترجمۀ محمدرضا بقاپور. تهران: مترجم.
- خلعت‌بری لیماکی، مصطفی (1388). «اسطورۀ ملک‌جمشید در فرهنگ عامه (بررسی چند روایت)». نجوای فرهنگ. ش 13. صص 25-38.
- دادگی، فرنبغ (1369). بندهش. ترجمۀ مهرداد بهار. تهران: توس.
- درویشیان، علی‌اشرف و رضا خندان مهابادی (1387). فرهنگ افسانههای مردم ایران. ج اول. چ4. تهران: کتاب و فرهنگ.
- ------------------------------ (1382). همان. ج 14.
- رنگچی، غلامحسین (1372). گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی. تهران: پژوهشگاه.
- شایست ناشایست (1369). ترجمۀ کتایون مزداپور. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- صمدی، مهرانگیز (1367). ماه در ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
- عطوفت شمسی، مسعود (1384). دایرۀالمعارف حیوانات ایران. تهران: بدرقۀ جاودان.
- فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه (متن کامل براساس چاپ مسکو). به‌کوشش سعید حمیدیان. چ11. تهران: قطره.
- قلیزاده، خسرو (1377). فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایۀ متون پهلوی. چ2. تهران: کتاب پارسه.
- قائمی فرزاد و محمدجعفر یاحقی (1388). «اسب پرتکرارترین نمادینۀ جانوری در شاهنامه و نقش آن در تکامل کهن‌الگوی قهرمان». زبان و ادب پارسی. ش 42. صص 9-26.
- کریستین‌سن، آرتور (1355). آفرینش زیان‌کار در روایات ایرانی. ترجمۀ احمد طباطبایی. تبریز: دانشکدۀ ادبیات تبریز.
- معین، محمد (1371). فرهنگ معین. ج3. تهران: امیرکبیر.
- میرصادقی، جمال (1376). عناصر داستان. چ3. تهران: سخن.
- مارزلف، اولریش (1371). طبقهبندی قصههای ایرانی. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: سروش.
- ولک، رنه و آستین وارن (1382). نظریۀ ادبیات. ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر. چ2. تهران: علمی فرهنگی.
- هاشمی، حمید (1378). فرهنگ فارسی حمید. چ8. تهران: فرهنگ و قلم.
