شروه، قهس و لالاییهای کهگیلویه و بویراحمد
نویسندگان
1
دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه یزد
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده
ادبیات شفاهی سرزمین کهگیلویه و بویراحمد بسیار غنی است. یکی از ترانههای آن شَروه نام دارد که زنان (و اخیراً مردان) با آوازی حزن‌آلود آن را می‌خوانند. حزن موجود در این شعار شیرین و ملایم و مطبوع است و انسان را به تعمق وا‌میدارد. موضوع شروه‌ها بیشتر بیان غربت، غم و اندوه، رشادت و حماسه، یاد جوانی و شکایت از روزگار است که به شکل‌های مختلف نمود پیدا می‌کند؛ گاهی به صورت دو بیت، گاهی چند مصراع و نیم‌مصراع و گاهی هم تمام مضمون شروه با ایجاز در یک بیت خلاصه می‌شود. قهس یا مقوم آوازهای شادی‌بخشی است که با مضامینی مثل اوصاف طبیعت، هجران و احساسات عاشقانه کاربرد دارد و از روی شادی و دلخوشی خوانده می شود. لالاییهای بویراحمدی با آهنگی نرم و بیانی ساده خوانده می‌شوند و محتوا و مضمون آن‌ها با دیگر لالاییهای ایران مشترک است. در این مقاله سعی براین است تا ضمن بررسی شروه در کهگیلویه و بویراحمد و نیز مقایسۀ آن با شروۀ دیگر مناطق، به بررسی محتوای قهس و لالایی در این منطقه پرداخته شود.
کلیدواژه‌ها
- آذرشب، حسین (۱۳۷۹). افسانه‌هاى مردم کهگیلویه و بویراحمد. شیراز: تخت جمشید.
- باباچاهی، علی (1368). شروه‌سرایی در جنوب ایران. بی‌جا: مرکز فرهنگی و هنری اقبال لاهوری.
- جبارنژاد، عباسقلی (1376). ایل احساس. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی. به راهنمایی محمدعلی صادقیان. دانشگاه یزد.
- جعفری، محمد‌جعفر (1388). عرف و عادت در کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: چویل.
- جلالی پندری، یدالله و صدیقه پاکضمیر (1390). «ساخت روایت در لالاییهای ایرانی». مطالعات ادبیات کودک. شیراز. ش 4. صص1-33.
- حسنلی، کاووس (1382). «لالاییهای مخملین: نگاهی به خاستگاه و مضامین لالاییهای ایرانی». مجلۀ زبان و ادبیات فارسی. سیستان و بلوچستان. ش1. صص60-80.
- حسینی، سیدساعد (1381). بخشی از شعر، موسیقی و ادبیات شفاهی استان کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: فاطمیه.
- حمیدی، سیدجعفر (1375). آیینۀ شروه‌سرایی. تهران: ققنوس.
- درویشان، على‌اشرف و رضا خندان مهابادی (۱۳۸۲). فرهنگ افسانه‌هاى مردم ایران. ج 13. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- رحمانینژاد، زیور (1378). «تهیۀ جهیزیه و تحول آن در ایل قشقایی». فصلنامۀ عشایری ذخایر انقلاب. س 2. ش 4. صص45-50.
- رنجبر، محمود و هدایتالله ستوده (1380). مردمشناسی با تکیه بر فرهنگ مردم ایران. تهران: دانشآفرین.
- سیپک، ییری (1388). ادبیات فولکلور ایران. ترجمۀ محمد اخگری. تهران: سروش.
- صدیق، مصطفی (1356). «ترانههای عامیانه در کهگیلویه و بویراحمد». هنر و مردم. تهران. ش 181. صص70-76.
- طاهری بویراحمدی، سیمین (1387). فرهنگ عامیانۀ منطقۀ کهگیلویه و بویراحمد. ج1-2. تهران: ساورز.
- غفاری، یعقوب (1372). نمونههایی از اشعار محلی استان کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: چاپخانۀ امیر.
- کمالی، محمدشریف و دیگران (1385). مردمشناسی اوز، لارستان. تهران: پژوهشکدۀ مردمشناسی سازمان میراث فرهنگی.
- مقیمی، افضل (1373). بررسی گویش بویراحمد. شیراز: نوید.
- هدایت، صادق (1385). فرهنگ عامیانۀ مردم ایران. به‌کوشش جهانگیر هدایت. چ3. تهران: چشمه.
