داستان منظوم حیدر و سمنبر به روایت مردم بلوچ
نویسنده
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
چکیده
حیدر و سَمنبر از داستانهای عامۀ ایرانی است که در زمان حکومت صفوی شکل گرفته است. این داستان از همان زمان شکلگیری به صورت شفاهی یا نوشتاری با روایتهای گوناگون بین اقوام مختلف ایران رایج بوده است. هریک از روایتهای منظوم این داستان در بلوچی به بیش از 200 مصراع1 میرسد. یکی از روایات آن را در دورۀ قاجار، شاعری به نام ملکدینار میرواری سروده و روایت دیگر را نیز به احتمال زیاد در همین زمان شاعری گمنام به نظم درآورده است. شاعران بلوچ در عین اینکه از نظر درون‌مایه و ساختار به اصل منظومۀ فارسی نظر داشتهاند، به برخی از حوادث رنگ بومی داده و نیز بعضی از رسوم سنتی بلوچها را به آن افزودهاند. سبب ماندگاری این داستان در میان مردم بلوچ، افزون‌برجذابیت داستان، اجرای خنیاگران بلوچ بوده است که آن را همراه با ساز و موسیقی میخواندهاند.
کلیدواژه‌ها
- انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
- جهاندیده، عبدالغفور (1390). حماسهسرایی در بلوچستان. تهران: معین.
- ذوالفقاری، حسن (1392). یک‌صد منظومۀ عاشقانۀ فارسی. تهران: چرخ.
-¾¾¾¾ (1382). منظومه‌های عاشقانۀ ادب فارسی. چ2. تهران: نیما.
-¾¾¾¾ و محبوبه حیدری (1391). ادبیات مکتبخانهای ایران. تهران: رشدآوران.
- روانبد، عبدالله (1384). دیوان. مقدمه و تصحیح و تعلیقات عبدالغفور جهاندیده. زاهدان: بام دنیا.
- قنبریعدیوی، عباس (1388). «قابلیتهای اقتباسی منظومۀ عامیانۀ حیدربیک و سمنبر». فرهنگ مردم ایران. ش 17. صص 215-226.
- لطفینیا، حیدر (1388). حماسههای قوم کُرد. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
- ملافاضل (2013). شهلچهکار. به‌کوشش سید هاشمی. گْوادر پاکستان: اکادمی سید هاشمی.
- میرواری، ملکدینار (1990). زِرینود (دیوان اشعار). به‌کوشش یوسف گِچکی. کویته پاکستان: اکادمی بلوچی.
- وکیلیان، سیداحمد (1379). قصههای مردم. تهران: نشر مرکز.
