تحلیل و معنایابی کارنواها در تالشی جنوبی
نویسندگان
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده
ترانههای کار نسخه خوانای احساسات و عواطف مردم ساده‌دل روستایی و بیانگر آمال و آرزوها، امیدها، شادیها، غمها، عشق و تنهاییهای آن‌هاست. به ترانههای کار «کارنوا» نیز گفته میشود که با اهداف متعدد و معمولاً برای توصیف نوع کار، هماهنگی بین افراد، ایجاد محیط شاد در فضای کار، تقلیل سختیهای کار سروده می‌شوند. این ترانه‌ها به زیر‌شاخه‌های مختلفی تقسیم میشود: ترانههای کشاورزی، شیردوشی، چوپانی و جز این‌ها.با بررسی، تحلیل و معنایابی ترانههای کار در هر جامعهای بهراحتی میتوان به فضای اجتماعی و فرهنگی آن جامعه پی‌برد. در این مقاله ضمن بررسی خصوصیات زیباییشناختی و هنری انواع کارنواها در قوم تالش، به تحلیل مردمشناسی آن‌ها می‌پردازیم تا بدین‌وسیله برخی از مسائل فرهنگی، آداب و رسوم و روحیاتِ جامعه قومی تالش را معنایابی و تحلیل کنیم. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، میدانی- کتابخانه‌ای است. در این بررسی حدود 20 ترانه کار تالشی تحلیل شده است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهند که بسیاری از خصوصیات و ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی و آداب و رسوم، باورها، ارزشها، عاشقانهها، غمها، نقش زنان در کار و امور اقتصادی، اهمیت تعاون و همیاری در نزد قوم تالش در این کارنواها بازتاب یافتهاند؛ ضمن اینکه بیشتر ترانههای کار در تالش جنوبی، ترانههای کشاورزی و چوپانی است که بیانی عاشقانه دارند.
کلیدواژه‌ها
- احمدپناهی سمنانی، محمد (1383). ترانه و ترانهسرایی در ایران. تهران: سروش.
- ـــــــــــــــــ (1369). شعر کار در ادب فارسی. تهران: مؤلف.
- آقاجانی، حسین و سوده جعفرزاده (1391). نماد، نشانه، هنر و ضربالمثل. تهران: علم.
- آنیزاده، علی (1391). «بررسی مضامین در آواها و ترانههای مشاغل زنانه».فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 28-29. صص99- 121.
- ثواقب، جهانبخش (1389). «فرهنگ کار در ادب شفاهی». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 22- 23. صص 55-65.
- حاج‌محمدی، رقیه (1391). «تجلی کار گروهی در سنتهای رفتاری مردم ایران». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 28- 29. صص 149-167.
- حنیف، محمد (1383). «بازتاب کار و تلاش در ترانههای عامیانه مردم لرستان». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 2. صص 102- 112.
- خانجانی، رقیه و شهریار زاهدی (1389). «ترانههای کار در تالش و خاموشی آن». گلبانگتالش (مجموعه‌مقالات نخستین همایش علمی و فرهنگی تالش). بهکوشش محرم رضایتی کیشه‌خاله. رشت: دانشگاه گیلان. صص 139-146.
- خواجهئیان، میترا (1391). «کارآوای ساحل‌نشینان بوشهر». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 28- 29. صص 137-147.
- دوستی، شهرزاد (1386). «گندم‌کاری در آیینه شعر عامیانه». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 9. صص 23-52.
- زارع، محمدباقر (1389). «آوای کار در بازارهای محلی گیلان». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 22- 23. صص 216-234.
- ساروخانی، باقر (1377). «وجدان کار محور روان‌شناسی کار». مجموعه‌مقالات دومین اجلاس بررسی راه‌های عملی حاکمیت وجدان کاری و انظباط اجتماعی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات. صص 119-137.
- سفیدگر شهانقی، حمید (1388). ترانههای کار در آذربایجان. تهران: طرح آینده.
- صحرایی، قربان (1390). «جانوران در مثلهای مردم شاندرمن». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 7. صص 117-134.
- علی‌محمدی، محبوبه (1391). «تشویق به کار و تلاش از گهواره تا بزرگ‌سالی». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 28-29. صص 11-27.
- فاضلی، فیروز و فرشته آلیانی (زیر چاپ). «تحلیل معناکاوانه ترانههای عروسی تالشی (مطالعه موردی تالش جنوبی)». زبانها و گویشهای ایرانی.
- فرهادی، مرتضی (1379). «ترانههای کار: کارآواهای از یاد رفتۀ کارورزان و استادکاران». فصلنامه علوم اجتماعی. ش11-12. صص 111-144.
- فریدی هفتخوانی، آرمین (1389). موسیقی تالش. رشت: سوره مهر.
- فکوهی، ناصر (1386). تاریخ اندیشه و نظریه انسانشناسی. تهران: نی.
- ـــــــــــــــــ (1386). «نگاهی بر رویکرد تفسیری کیلفورد گیرتز با تأکید بر تفسیر او از پدیده دینی». مطالعات جامعهشناختی. ش 31. صص 103-124.
- ـــــــــــــــــ و مهدی حیدری (1389). «وجدان کاری یک هنجار فرهنگی». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 22- 23. صص 33-50.
- کوپانس، ژان (1390). درآمدی بر مردمشناسی و انسانشناسی. ترجمه حسین میرزایی. تهران: ثالث.
- گیرتز، کیلفورد (1384). «راه مکه کجاست؟». ترجمۀ مهرداد میردامادی. کتاب ماه (ویژة‌نامه علوم اجتماعی). ش 90-91 . صص 76- 82.
- گیویان، عبدالله (1386). «کیلفورد گیرتز و دیدگاه تفسیری در باب دین و فرهنگ». ارتباطات و مطالعات فرهنگی. ش (10)3. صص 1-27.
- معصومی، بهرام (1389). ترانههای عامه فارسی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
- معیدفر، سعید (1380). «فرهنگ و اخلاق کار در ایران (نگرش به کار در متون دینی ایران پیش و پس از دوره اسلامی)». کار و جامعه. ش 42. صص 35-40.
- موسوی دیزکوهی و دیگران (1385). «پژوهش مردمشناسی درباره ورزاجنگ در فرهنگ گیلان». مطالعات اجتماعی ایران. دوره 1. ش 2. صص 164-181.
- نرسیسیانس، امیلیا (1385). انسان، نشانه، فرهنگ. تهران: افکار.
- وجدانی، بهروز (1380). «علی(ع) در ترانههای کار». کتاب ماه هنر. ش 31-32. صص 74-77.
- هاشمی، سیدعلیرضا (1391). «تغییر الگوها و عناصر فرهنگی خانواده گسترده به خانواده هسته‌ای». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 31. صص 11-25.
- همایونی، صادق (1386). «کارنواها». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. ش 10. صص 117-137.
