واژگان عامه در شعر معاصر(نگاهی به چگونگی تبدیل واژههای عامه و محلی به شاخصه‌ای سبک‌شناختی در شعر معاصر)
نویسندگان
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس
چکیده
یکی از شاخصه های زبانی شعر معاصر کاربرد واژگان عامه و محلی در آن است، تا آنجا که میتوان گفت در شعر معاصر (نیمایی، سپید و ... ) دیگر آن تمایزی که قرنها میان واژگان ادبی و غیر ادبی (عامه، محلی، بازاری و ... ) وجود داشت، دیده نمیشود. بسیاری از شاعران معاصر (نیما، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و ... ) با کاربرد این واژهها در شعر خود نشان دادند که در نظر آن‌ها واژهها ارزشی برابر دارند و تقسیم و طبقهبندی آن‌ها به ادبی و غیر ادبی (عامه، محلی و ... ) منطق درستی ندارد. اصلیترین دلیل تغییر نگاه به واژههای عامه و محلی را باید در استقرار گفتمان مدرن جستوجو کرد؛ در گفتمان پیشامدرن ـ که پیشفرض آن نابرابری و نگاه سلسلهمراتبی به جهان است ـ زبان نیز ناگزیر خصلتی طبقاتی و نابرابر (ادبی و غیر ادبی) پیدا میکرد و تنها واژگانی شایستۀ شعر شناخته میشدند که در رأس هرم (ادبی و نه عامه) باشند. بر این اساس، دیگر در شعر جایی برای واژگان عامه و ... وجود نداشت؛ حال آنکه با استقرار گفتمان مدرن و پیشفرض آن، برابری، نه‌تنها تمایز و نظام طبقاتی واژهها از بین رفت، بلکه تمام واژگان چه عامه و چه غیر آن، ارزشی برابر پیدا کردند و شاعرانی چون نیما، فروغ و ... این واژگان را به شعر خود وارد ساختند
کلیدواژه‌ها
ـ آرینپور، یحیی (1375). از صبا تا نیما. 2ج. تهران: زوار.
ـ امین‌پور، قیصر (1386). سنت و نوآوری در شعر معاصر. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ بهار، محمدتقی (1387). دیوان اشعار. تهران: نگاه.
ـ بشیریه، حسین (1384). آموزش دانش سیاسی. تهران: نگاه معاصر.
ـ بهبهانی، ابوطالب (1389). منهاج العلی. تهران: میراث مکتوب.
ـ پارسینژاد، ایرج (1388). نیما یوشیج و نقد ادبی. تهران: سخن.
ـ پاشایی، ع. (1375). از زخم قلب. تهران: چشمه.
ـ پورنامداریان، تقی (1381). سفر در مه. تهران: نگاه.
ـ جاحظ (1969). الحیوان. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ دارابی (کشفی)، سیدجعفر (1384). «فلسفۀ تشکیل حکومت و آداب مملکت‌داری». مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعۀ دورۀ قاجار. به‌کوشش محمدحسن رجبی (دوانی). ج 1. تهران: نی.
ـ دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1382). میشل فوکو: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک. ترجمۀ حسین بشیریه. تهران: نی.
ـ رستموندی، تقی (1388). اندیشۀ ایرانشهری در عصر اسلامی. تهران: امیرکبیر.
ـ سارتر، ژان پل (1388). ادبیات چیست؟. ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: نیلوفر.
ـ شاملو، احمد (1384). ابراهیم در آتش. تهران: نگاه.
ـ ـــــــــــ (1385). دربارۀ هنر و ادبیات. به‌کوشش ناصر حریری. تهران: نگاه.
ـ ـــــــــــ (1388). لالایی با شیپور: گزینگویههای احمد شاملو. به‌کوشش ایلیا دیانوش. تهران: مروارید.
ـ شمس لنگرودی، محمد (1381). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج 1. تهران: مرکز.
ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. تهران: سخن.
ـ فارابی، ابونصر (1361). اندیشههای اهل مدینۀ فاضله. تهران: طهوری.
ـ فرخزاد، فروغ (1375). جاودانه‌زیستن و جاودانه‌ماندن. به‌کوشش بهروز جلالی. تهران: مروارید.
ـ ـــــــــــ (1383). مجموعه اشعار. تهران: گل مریم.
ـ فوکو، میشل (1389). نظم اشیاء. ترجمۀ یحیی امامی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ـ کریمی حکاک، احمد (1384). طلیعۀ تجدد در شعر فارسی. ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: مروارید.
ـ کوهن، توماس (1387). ساختار انقلابهای علمی. ترجمۀ عباس طاهری. تهران: قصه.
ـ مختاری، محمد (1384). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
ـ مدرس‌زاده، عبدالرضا (1387). «سبک‌شناسی قافیه در شعر فارسی». گوهر گویا. دورۀ 2. ش 3. صص 143-166.
ـ ناشناس (1386). «روح‌الاسلام و صراط‌المستقیم علی الانام». سیاستنامههای قاجاریه/ رسایل سیاسی. به‌کوشش غلامحسین زرگری‌نژاد. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
ـ نصری، عبدالله (1386). رویارویی با تجدد. تهران: علم.
ـ نیما یوشیج (1368). دربارۀ شعر و شاعری. به‌کوشش سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
