جایگاه زن و خانواده در ضربالمثلهای بختیاری
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد
2
استادیار دانشگاه پیام نور شهرکرد
چکیده
بررسی ضربالمثلها در شناخت جنبههای مختلف فرهنگ مردم نقش مؤثری دارد؛ زیرا در آن‌ها، فرهنگ هر قوم و ملتی به‌تصویر کشیده میشود. هدف از این پژوهش، بررسی خانواده و جایگاه زن در ضربالمثلهای بختیاری با رویکرد نقد فمینیستی است. در ضربالمثلهای بختیاری زن گاه جایگاه فرادست، گاه فرودست و گاه برابر با مردان دارد. وقتی سخن از مسائل درون خانه و حیطۀ خصوصی به‌میان می‌‌آید، زن موجودی قدسی و فراتر از مرد است و در ضربالمثلهایی که از حیطۀ عمومی و جایگاه اجتماعی افراد بحث میشود، زن جایگاه فرودستی نسبت به مردان دارد. در ضربالمثلهایی که از مسائل عام زندگی سخن گفته میشود، جایگاه زنان با مردان برابر است. همچنین در بسیاری از این ضربالمثلها، نگاه مردسالارانه حاکم است و اندیشههای مطلوب جامعۀ مردسالار برای زنان نهادینه میشود. ازدواج، مذموم‌شمردن چندهمسری، شناخت همسر پیش از ازدواج، نحوۀ شناخت همسر و وظایف زوجین، ازجمله مسائل مربوط به خانواده هستند که در مَثلهای بختیاری انعکاس یافته‌اند.
کلیدواژه‌ها
- آبوت، پا ملا و کلر والاس (1387). جامعهشناسی زنان. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. چ 5. تهران: نشر نی.
- استریناتی، دومینیک (1392). مقدمهای بر نظریههای فرهنگ عامه. ترجمۀ ثریا پاک‌نظر. چ1. تهران: فروردین.
- اعزازی، شهلا (1385). فمینیسم و دیدگاهها (مجموعه مقالات). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- باقری، خسرو (1382). مبانی فلسفی فمینیسم. چ 1. تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
- تمیم‌داری، احمد (1393). فرهنگ عامه. چ 3. تهران: مهکامه.
- ذوالفقاری، حسن (1387). «تفاوت کنایه با ضربالمثل». دوفصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 10. صص 109-113.
- ــــــــــــــــــ (1386). «هویت ایرانی و دینی در ضربالمثلهای فارسی». فصلنامۀ مطالعات ملی. س 8.. ش 30. صص 27-52.
- رضایی، حمید و ابراهیم ظاهری عبده‌وند (1392). «تصویر زن در قصههای عامه فرهنگ بختیاری». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 5. ش2. صص 239-260.
- رفیع‌پور، فرامرز (1384). تکنیکهایخاصتحقیق. تهران: شرکت سهامی.
- روح‌الامینی، محمود (1382). گرد شهر با چراغ در مبانی انسانشناسی. تهران: عطار.
- زاهدی، کیوان و سمیه ایمانی (1391). «زن در ضربالمثلهای انگلیسی: رویکرد تحلیلی انتقادی گفتمان». نقد زبان و ادبیات خارجی. ش 7 (پیاپی 65). صص 81-113.
- ساروخانی، باقر (1391). مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده. تهران: سروش.
- ــــــــــــــــــ (1386). «فولکلورشناسی از روش تا معنی». فرهنگ مردم ایران. ش 10. صص 9-16.
- سبیلی، کریس (1385). درآمدی بر نظریههای فمینیستی، چیستی فمینیسم. ترجمۀ محمدرضا زمردی. چ 1. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- صالحپور، اردشیر و زینت صالحپور (1385). فرهنگ زبانزدهای مشترک قوم لر. تهران: نشر مؤلف.
- فربد، محمدصادق (1383). درآمدی بر نظام خویشاوندی. تهران: پشوتن.
- قنبری عدیوی، عباس (1381). امثال و حکم بختیاری. چ 1. شهرکرد: ایل.
- کوئن، بروس (1378). درآمدی به جامعهشناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: توتیا.
- محمدپور، احمد و دیگران (1391). «مطالعۀ تفسیری بازنمایی زن در ضربالمثلهای کردی». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 4. ش 3. صص 65-83.
-محسنی، منوچهر (1379). مقدمات جامعهشناسی. تهران: دوران.
-معصومی، محسن و ویدا رحیمی‌نژاد (1391). «زن و ضربالمثلهای جنسیتی». فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سنندج. س 4. ش 11. صص 135-158.
-مقال، محمود (1368). روستای ما. ترجمۀ توفیق سبحانی. تهران: سروش.
-مکاریک، ایرناریما (1384). دانشنامۀ نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
