گردآوری و بررسی واژگان و اصطلاحات دامداری در گونه زبانی« سطوه »
نویسندگان
دانشگاه سمنان
چکیده
چکیده
روستای سطوه یکی از روستاهای کویری استان سمنان و از نظر تقسیمات کشوری از توابع شهرستان شاهرود است که به همراه چند روستای مجاورش به منطقۀ «سرکویر» معروف است. گونۀ زبانی این روستا -که مشابهت زیادی به لهجه‌های بازماندۀ خراسان قدیم دارد- به دلایل متعدد، ازجمله فاصلۀ طولانی با شهر، تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. مطالعه دربارۀ واژگان، اصطلاحات و تعابیر این گونۀ زبانی افزون‌بر فواید مردم‌شناسانه و زبان‌شناسانۀ آن ممکن است در حل برخی از مشکلات زبانی و معنایی متون کهن فارسی مفید و مؤثر باشد.
در پژوهش حاضر مهم‌ترین واژگان و اصطلاحات دامداری این روستا- که طی پژوهشی میدانی گردآوری شده و با منابع کتابخانه‌ای تکمیل گردیده- به صورت موضوعی تدوین شده و افزون‌بر آن، به نکاتی دیگر از قبیل وجوه اشتقاق، ریشه‌یابی برخی لغات کهن ایرانی و آداب و رسوم دامداران در این گونۀ زبانی اشاره شده است.
روستای سطوه یکی از روستاهای کویری استان سمنان و از نظر تقسیمات کشوری از توابع شهرستان شاهرود است که به همراه چند روستای مجاورش به منطقۀ «سرکویر» معروف است. گونۀ زبانی این روستا -که مشابهت زیادی به لهجه‌های بازماندۀ خراسان قدیم دارد- به دلایل متعدد، ازجمله فاصلۀ طولانی با شهر، تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است. مطالعه دربارۀ واژگان، اصطلاحات و تعابیر این گونۀ زبانی افزون‌بر فواید مردم‌شناسانه و زبان‌شناسانۀ آن ممکن است در حل برخی از مشکلات زبانی و معنایی متون کهن فارسی مفید و مؤثر باشد.
در پژوهش حاضر مهم‌ترین واژگان و اصطلاحات دامداری این روستا- که طی پژوهشی میدانی گردآوری شده و با منابع کتابخانه‌ای تکمیل گردیده- به صورت موضوعی تدوین شده و افزون‌بر آن، به نکاتی دیگر از قبیل وجوه اشتقاق، ریشه‌یابی برخی لغات کهن ایرانی و آداب و رسوم دامداران در این گونۀ زبانی اشاره شده است.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم؛
- آذرلی، غلامرضا (1387). فرهنگ واژگان گویش‌های ایرانی. کرمان: هزار. چ اول.
- ابن‌وردی، أبوحفص (2008م). خریدۀ العجائب و فریدۀ الغرائب. تصحیح أنور محمود زناتی. قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه. چ اول.
- ابن‌یمین، محمود (1344). دیوان. تصحیح حسینعلی باستانی راد. تهران: کتابخانۀ سنایی.
- امان‌اللهی بهاروند، سکندر (1370). کوچ‌نشینی در ایران. تهران: آگاه. چ سوم.
- بارتولمه، کریستیان (1383). فرهنگ ایرانی باستان. تهران: اساطیر. چ اول.
- برایدوود، رابرت (1363). انسان‌های پیش از تاریخ. ترجمۀ اسماعیل مینوفر. تهران: جیران. چ اول.
- حافظ، شمس‌الدین محمد (1375). دیوان. تصحیح بهاءالدین خرمشاهی. تهران: نیلوفر. چ دوم.
- دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
- زبیدی، محمد بن محمد (بی‌تا). تاج‌العروس مِن جواهر القاموس. تصحیح گروهی از محققان. قم: دار‌الهدایه.
- زمردیان، رضا (1379). راهنمای گردآوری و توصیف گویش‌ها. مشهد: دانشگاه فردوسی. چ اول.
- شاه‌حسینی، علیرضا (1390). ایل سنگسری. سمنان: حبله‌رود. چ دوم.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372). مفلس کیمیافروش: نقد و تحلیل شعر انوری. تهران: سخن. چ اول.
- صادقی، علی‌اشرف (1380). مسائل تاریخی زبان فارسی. تهران: سخن. چ اول.
- فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی. چ اول.
- ----------- (1389). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: نشر قطره. چ هفدهم.
- گابریل، آلفونس (1348). تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران. ترجمۀ فتحعلی خواجه نوری. تهران: ابن‌سینا. چ اول.
- مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1347). مروج الذهب و معادن الفضه. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. چ اول.
- معلوف، لویس (1382). المنجد فی اللغه. ترجمۀ محمد بندر ریگی. تهران: ایران. چ دوم.
- معین، محمد (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر. چ دهم.
- مکنزی، د. ن. (1390). فرهنگ کوچک پهلوی. ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چ پنجم.
- مولوی، جلال‌الدین محمد (1373). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسن. تهران: بهزاد. چ پنجم.
- نصری اشرفی، جهانگیر (1381). فرهنگ واژگان تبری. تهران: احیاء کتاب.
- هرن، پاول و هاینریش هوبشمان (1356). اساس اشتقاق فارسی. ترجمه و به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- هدین سون، بهمن (1355). کویرهای ایران. ترجمۀ پرویز رجبی. تهران: توکا. چ اول.
