تأملی بر روایت کُردی شمقال و رستم و مقایسه آن با داستان رستم و شغاد
نویسندگان
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده
شاهنامۀ فردوسی اثری گران‌قدر در تاریخ ادب فارسی است که شاعران و نویسندگان بسیاری در مقام نظیره‌گویی و تقلید از آن برآمدهاند. شاعران کُرد نیز همچون سخنوران دیگر اقوام ایران‌زمین، داستان‌های مختلف شاهنامه را گاه ترجمه و گاه با ابداعاتی بازآفرینی کردهاند. بی‌تردید معرفی و تأمل در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه، می‌تواند پرده از برخی مسائل مبهم این اثر سترگ بردارد و در تقویت روحیۀ وحدت‌بخشی و ایراندوستی قومیتهای ایران مؤثر باشد. در این پژوهش نخست منظومۀ شمقالو رستم کُردی معرفی، سپس با داستان رستم و شغاد شاهنامهو روایتهای تاریخ ثعالبی، طومار نقالیِ شاهنامه، هفتلشکر و فردوسی‌نامۀ انجوی شیرازی مقایسه و سنجیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
منابع
- امامی، نصرالله و سید آرمان حسینی آبباریکی (1389). «گویش گورانی: گویش معیار ادبی در نزد اقوام کُرد». مجموعه مقالات نخستین همایش بینالمللی ادبیات کُردی. دانشگاه کُردستان: مرکز پژوهشهای کُردستانشناسی. صص 335-347.
- الامیر شرفخان البدلیسی (بیتا). شرف‌نامه. الحواشی محمدعلی عونی. مصر: الأزهر.
- انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم (1369). فردوسی‌نامه (مردم و شاهنامه). تهران: علمی. چ سوم.
- بلو، جویس (1383). «گورانی و زازا». راهنمای زبانهای ایرانی. ترجمۀ حسن رضایی باغ‌بیدی و دیگران. تهران: ققنوس. صص 555-562.
- ثعالبی، عبدالملک بن محمد (1368). تاریخ ثعالبی (غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم). ترجمۀ محمد فضائلی. تهران: نقره.
- خانلری، پرویز (1361). زبان‌شناسی و زبان فارسی. تهران: توس. چ چهارم.
- شریفی، احمد (1374). «شاهنامۀ کُردی». نمیرم از این پس که من زندهام. به‌کوشش غلامرضا ستوده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. صص 947-956.
- شمقال و رستم (بیتا). نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی به شمارۀ 9787.
- صفیزاده بورهکهیی، صدیق (1380). دایرۀالمعارف کردی (اعلام). تهران: پلیکان.
- ----------------- (1361). فرهنگ ماد ( کُردی به فارسی). تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطایی.
- طومار نقالی شاهنامه (1391). به‌کوشش سجاد آیدِنلو. تهران: به‌نگار.
- فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه. به‌کوشش جلال خالقیمطلق. 8 ج. تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
- کندولهای، الماسخان (2010). شاهنامهی کوردی (هورامی). به‌کوشش محمدرشید امینی. [اقلیم کردستان عراق].
- هفتلشکر (طومار جامع نقالان): از کیومرث تا بهمن(1377). مقدمه و تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
