طبقه‌بندی انواع خویشکاری تولد قهرمان در اسطوره‌ها، افسانهها، داستان‌‌های عامیانه و قصههای پریان
نویسندگان
1
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا
چکیده
در بسیاری از داستان‌‌های اساطیری، روایت‌های عامیانه و قصههای پریان، تولد قهرمان ابعاد اسطوره‌‌ای و افسانه‌‌ای چشمگیری دارد. زمینه‌‌های تولد قهرمان و چگونگی آن‌ها بر زندگی پسین او اثر می‌‌گذارد و موجب شگفتی‌‌های بسیار در آینده‌اش می‌شود. در بیشتر داستان‌‌هایی که خویشکاری تولد در آن‌ها برجسته است، موانعی در تولد قهرمان پدید می‌‌آید که کهولت والدین یا ناتوانی آنان برای داشتن فرزند ازجمله آن‌هاست. نکته درخور توجه در این دسته از داستان‌‌ها این است که کودک باوجود موانع بسیار به‌دنیا می‌‌آید و پس از زندگی مخاطره‌آمیز و شگفت‌انگیز به مقام قهرمانی می‌ر‌‌سد. این پژوهش به بررسی تولد قهرمان به‌عنوان یکی از بن‌‌مایه‌‌های رایج داستان‌‌های اسطوره‌‌ای و عامیانه می‌‌پردازد. هدف این مقاله، تحلیل روان‌شناختی تولد قهرمان و طبقه‌بندی انواع حکایت‌‌ها براساس نوع تولد وی در قصه‌هاست. شیوه تحقیق تحلیلی- توصیفی است. براساس نتیجه پژوهش، انواع خویشکاری تولد در این دسته‌‌ها جای می‌گیرد: تولد بدون منشأ پدر و مادر، تولد با یک منشأ (پدر یا مادر)، ازدواج پادشاه با دختری خاص (گاه پری) برای تولد قهرمان، تولد قهرمان در زمان کهولت پدر و شرط خوردن سیب برای باروری مادر.
واژه‌های کلیدی:
واژه‌های کلیدی:
کلیدواژه‌ها
منابع
- آبرامز، ام. اچ. و جفری گالت هرفم (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمه سعید سبزیان. پیشگفتاری از میرجلال‌الدین کزازی. تهران: رهنما.
- اسلام‌پناه، محمدحسین (1389). قصه مهر و ماه. تهران: نشر چشمه.
- اسنودن، روت (1389). خودآموز یونگ. ترجمه نورالدین رحمانیان. تهران: آشیان.
- بتلهایم، برنو (بی‌تا). کاربردهای افسون. ترجمه کاظم شیوا‌رضوی. تهران: مؤلف.
- بهرنگی، صمد و بهروز دهقانی (1358).افسانه‌های آذربایجان. تهران: دنیا.
- پراپ، ولادیمیر (1368). ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمه فریدون بدره‌ای.تهران: توس.
- ـــــــــــــــ (1371). ریشه‌های تاریخی قصههای پریان. ترجمه فریدون بدره‌ای.تهران: توس.
- پیگوت، ژولیت (1384).اساطیر ژاپن. ترجمه باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
- جامی، نورالدین عبدالرحمان (1368). هفت‌اورنگ. به تصحیح و مقدمه آقامرتضی مدرس گیلانی. تهران: سعدی.
- خدیش، پگاه و محمد جعفری (قنواتی) (1390). جامع‌الحکایات. تهران: مازیار.
- خدیش، پگاه (1387). ریخت‌شناسی افسانه‌های جادویی. تهران: علمی و فرهنگی.
- درویشیان، علی‌اشرف و رضا خندان مهابادی (1378). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- درویشیان، علی‌اشرف (1391). «اصلی و کرم» دردانشنامه فرهنگ مردم ایران. ج1. تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
- دلاشو، م. لوفر (1368). زبان رمزی افسانهها. ترجمه جلال ستاری. تهران: توس.
- ذوالفقاری، حسن (1389). «ریخت‌شناسی افسانه عاشقانه "گل بکاولی"». فنون ادبی. دانشگاه اصفهان. س2. ش1. صص49- 62.
- ستاری، جلال (1391). جهان اسطوره‌شناسی (مجموعه‌مقاله). ج1. تهران: نشر مرکز.
- شوالیه، ژان و آلن گربران (1378). فرهنگ نمادها. ترجمه سودابه فضایلی و علیرضا سید احمدیان. تهران: جیحون.
- طسوجی، عبداللطیف (1390). هزار و یک شب. تهران: هرمس.
- فروید، زیگموند (1385). تفسیر خواب. ترجمه شیوا رویگریان. تهران: نشر مرکز.
- فریزر، جیمز جرج (1388). شاخه زرین، راز. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
- فوردهام، فریدا (1389). مقدمه‌ای بر روان‌شناسی یونگ. ترجمه مسعود میربها. تهران: جامی.
- فون فرانس، ماری لوییز (1383). فرایند فردیت در افسانه‌های پریان. ترجمه زهرا قاضی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کمپبل، جوزف (1389). قهرمان هزارچهره. ترجمه شادی خسروپناه. تهران: گل آفتاب.
- کوپر، جی.سی. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمه ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
- هدایت، صادق (1378). فرهنگ عامیانه مردم ایران. گردآوری جهانگیر هدایت. تهران: نشر چشمه.
- نخشبی، ضیاء (1372). طوطی‌نامه. تصحیح فتح‌الله مجتبایی و غلامعلی آریا. تهران: منوچهری.
- مارزلف، اولریش (1372). طبقه‌بندی قصههای ایرانی. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: سروش.
- یاوری، حورا (1386). روانکاوی و ادبیات. تهران: سخن.
- Bettelheim, Bruno (1977).The Uses of Enchantment.New York: Vintage Books.
- Rank, Otto (2011).The Myth of Birth of the Hero (A psychological Interpretation of Mythology). Martino Publishing, Manfield Center.
- Malinowski, Bronislow (1962).Myth in Primitive Psychology in Magic, Science and Religion and other Essays. Norton, Incorporated.
- Segal, Robert (1998). The Myth and Ritual Theory an Anthology. Blackwell Publisher.
- Taylor, Edward B. (1871).Primitive Culture. Vol. 1. London.
- Von Franz, Marie Louise (1996). The Interpretation of FairyTales. Boston and London: Shambhala.
