قابلیت‌های روایی ادبیات عامیانۀ ایران در اقتباس نمایشی برای تلویزیون و سینما
نویسندگان
1
عضو هیئت علمی
2
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
ادبیات کهن و عامیانه که یکی از بارزترین جلوه‌های فرهنگ غنی ایران است، سرشار از مضامین بکر و ایدههای ناب برای اقتباس در سینما و تلویزیون است؛ اما با وجود چنین سرمایه عظیم فرهنگی، سینماگران، درام‌نویسان و سریالسازان ایرانی تاکنون نتوانستهاند به‌درستی از این توان و ظرفیت بالقوه استفاده کنند. مقاله حاضر با تکیه بر جلوه‌های نمایشی و ظرفیت‌های فرهنگی نهفته در مجموعه‌آثار ادبیات عامیانه و کهن ایران، قابلیت‌های آن‌ها را در تولیدات رسانه‌ای معرفی می‌کند و با روشی توصیفی- تحلیلی و رویکردی آسیب‌شناسانه به گسست‌های تاریخی در روند ارتقاء سطح نمایشی روایت‌های کهن فارسی، به ارزیابی کیفی این آثار و اثبات فرضیات تحقیق می‌پردازد. نگارنده پس از بازنگری مهم‌ترین جلوه‌های روایی ادب کهن و عامیانه، چالشهای فرارو در روند اقتباس از آن‌ها را به همراه برخی راهکارهای مناسب انطباق‌سازی در تولیدات رسانه‌ای بیان می‌کند. در پایان مقاله نیز با نقل و نقدِ نمونه‌هایی از ادب کهن، شیوۀ اقتباس از آن‌ها بیان خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
منابع
- آسابرگر، آرتور (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی. ترجمۀ محمدرضا لیروای. تهران: سروش.
- آیتی، عبدالمحمد (1383). گزیدۀ شرح مقامات حمیدی. تهران: اهل قلم.
- ارجانی، فرامرز‌‌بن خداداد (1363). سمک‌عیار. 5ج. به تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: آگاه.
- اسدى طوسى، ابونصر علی‌بن‌احمد (1354). گرشاسب‌نامه. چ حبیب یغمایى. تهران: بی‌جا.
- بالایی، کریستف (1377). پیدایش رمان فارسی. ترجمۀ مهوش قدیمی و نسرین خطاط. تهران: معین.
- پرهام، سیروس (1336). «سیمای قهرمان در داستان‌های عامه». صدف. ش ۴. صص 185-199.
- پورنامداریان، تقی (1367). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
- پولتی، ژرژ (1380). سی‌و‌شش وضعیت نمایشی. ترجمۀ سید جمال آل احمد و عباس بیانی. تهران: سروش.
- تی‌یرنو مایکل (1391). بوطیقای ارسطو برای فیلمنامه‌نویسان. ترجمۀ محمد گذرآبادی. چ2. تهران: نشر ساقی.
- چادویک، ه مونر و ون، کرشاو (1376). رشد ادبیات. ترجمۀ فریدون بدرهای. تهران: علمی و فرهنگی.
- حمزه‌نامه (1347). به تصحیح جعفر شعار. تهران: کتاب فرزان.
- داد، سیما (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 2. تهران: مروارید.
- ریپکا، یان (1380). تاریخ ادبیات‌ایران از آغاز تا امروز. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: علمی و فرهنگی.
-رحیموا. آ.پولیا کووا و زی.ای (1381). نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمۀ زهره فیضی. تهران: فرهنگستان و انتشارات روزنه.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1368). بحر در کوزه. چ 3. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ذوالفقاری، حسن (1388). «طبقه‌بندی قصههای سنتی فارسی». جستارهای ادبی. دانشگاه فردوسی مشهد. دورۀ 42. ش 3. صص 23-45.
- سعدی، مصلح‌الدین (1382). گلستان سعدی. به تصحیح محمد‌علی فروغی. چ 1. تهران: سرایش.
- طسوجی تبریزی، عبدالطیف (1379). هزارو‌یک شب. تهران: جامی.
- کریستنن، آرتور (1335).« قصههای ایرانی». ترجمۀ کیکاووس جهانداری. سخن. س7. ش1 - 2. صص 152-163.
- مارزلف، اولریش (1371). طبقه‌بندی قصههای ایرانی. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: سروش.
- محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. چ 1. تهران: چشمه.
- میرصادقی، جمال (1376). ادبیات داستانی. چ 3. تهران: سخن.
- محمد‌بن‌منور (1368). اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید. به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: علمی و فرهنگی.
- هجویری، علی‌بن عثمان (1358). کشف‌المحجوب. به تصحیح د. ژوکوفسکی. با مقدمۀ قاسم انصاری. تهران: طهوری.
- نیشابورى، ابواسحاق (1359). قصصالانبیاء. به کوشش حبیب یغمایى. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- یاری، منوچهر (1379). ساختارشناسی نمایش ایرانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
- Fahimifar, A. (2003). Continuity and Discontinuity in Persian art. Ph.D, thesis. University of Central England.
- Frye, R. N. (1975). The Golden Ages of Persia, London: Weidenfeld and Nicolson.
- Janson, H. W. (1986). History of Art. New York/ London: Harry Ebrahams.
- Priestly, J.B. (1980). litraature And Western Man. London: Harper & brothers.
- Gardner, H. (1975). Art through the Ages. eds. Horest de la Croix & Richard G. Tansey. U.S.A:
- Lukacs, G. (1974). Writer and Critic and other essays: Grosset & Dunlap. New York: Grosset & Dunlap.
- Nasr, S. H. (1987). Islamic art & Spatiality. Ipswich: Golgonooza Press
