تأثیر مذهب بر نام‌گذاریِ مردم چَهارمَحال و بختیاری
نویسنده
رییس بنیاد ایران شناسی شعبه چهارمحال و بختیاری
چکیده
اسم و نام پدیدۀ مهم فرهنگی و اجتماعی است که پیش از تولد تا پس از مرگ با انسان همراه است. این عنصر در باورهای دینی، ملی، ادبی، فکری و تاریخی افراد جامعه ریشه دارد. مردم به نام نیک خود مباهات می‌کنند و برای فرزندانشان نام مناسب برمی‌گزینند. یکی از الگوهای پرطرف‌دار و پربسامد ایرانیان از گذشته‌های دور تا به امروز، استفاده از نام‌های مقدس مذهبی بوده است؛ نام‌هایی که به صورت ساده، مرکب و مشتق، ساخته می‌شوند. این واژه‌ها که برگرفته از اسماء الهی، نام‌های پیامبر(ص) و ائمۀ اطهار هستند، به‌صورت جدا یا ترکیبی در نام‌های افراد، مکان‌ها، طوایف، ایلات و ... کاربرد فراوانی دارند. مردم شیعه‌مذهب چهارمحال و بختیاری، این نام‌های مقدس را با پیوندهای مختلفی برای خویش برمی‌گزینند. در نوشتار حاضر، ده‌ها ترکیبِ یک تا سه‌جزئی فارسی (شامل فارسی و گویش بختیاری)، عربی و ترکیِ ساخته‌شده و رایج بین مردم به روش میدانی و کتابخانه‌ای گردآوری، گروه‌بندی و ارائه شده است. در پایان نیز سعی شده است با استفاده از آمار و ارقام رسمی، مقایسۀ مختصری در این کاربرد ارائه گردد.
کلیدواژه‌ها
منابع
الف) منابع کتبی:
- انقطاع، ناصر (1391). در ژرفای واژه‌ها. چ1. تهران: فردوس.
- پنج استاد (1373). دستور زبان فارسی. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
- ثروت، منصور (1364). فرهنگ کنایات. چ1. تهران: امیرکبیر.
- حاجی‌وند، علی (1378). دایرۀالمعارف قرآن‌شناسی. چ1. تبریز: دانیال.
- خانلری، پرویز (1373). دستور زبان فارسی. چ13. تهران: توس.
- خبرنامۀ آماری (ولادت، فوت، ازدواج و طلاق) به همراه جداول، نمودارها و تحلیل آماری(1390). ش3. چهارمحال و بختیاری: سازمان ثبت احوال. معاونت آمار و انفورماتیک.
- خبرنامۀ آماری (1391). چهارمحال و بختیاری: ادارۀ کل ثبت احوال. معاونت فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی.
- خیام‌پور، عبدالرسول (1373). دستور زبان فارسی. چ9. تبریز: کتاب‌فروشی تهران.
- دانش‌پژوه، منوچهر (1380). تفنن ادبی. تهران: طهوری.
- دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
- ذوالفقاری، حسن ( 1388). فرهنگ بزرگ ضرب المثل‌های فارسی. چ1. تهران: معین.
- عمید، حسن (1381). فرهنگ فارسی. چ22. تهران: امیرکبیر.
- قنبری‌عدیوی، عباس (1381). امثال و حکم بختیاری. چ1. شهرکرد: ایل.
- -------------- (1382). حدیث عشق (تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی). چ1. شهرکرد: مرید.
- کلانتر، ناصر (1389). نام‌واژه. به کوشش ابراهیم کلانتر. چ1. شهرکرد: نیوشه.
- معین، محمد (1364). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
ب) منابع شفاهی
- لیست دانش‌آموختگان امتحانات ادارۀ کل آموزش و پرورش استان.
- دفترچه‌های تلفن شهری (شرکت مخابرات).
- لیست دانشجویان و دانش‌آموزان بومی نگارنده در دو دهۀ اخیر.
- دفتر و اسناد ترحیم بنیاد ایران‌شناسی.
- همیاران فرهنگی راشین کریمی، عبدالکریم نیازی جونقانی و بابک زمانی‌پور، باقر قنبری‌عدیوی.
