بازتاب عناصر فرهنگ و ادب عامه در گاهشماری سنگسری
نویسندگان
1
عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
چکیده
گاهشماری و آداب مربوط به آن بخشی از فرهنگ عامیانه است که بررسی دقیق آنها ،در مطالعه ارزش های اجتماعی و تحقیقات جامعه شناختی راهنمای خوبی برای ما خواهد بود.گاهشماری در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد و ایرانیان تقویم های متفاوتی را تجربه کرده اند که برخی نشانه های آن هنوز در میان اقوام و طوایف باقی است. یکی از گاهشماری هایی که همچنان مورد استفاده است و نشانه های فرهنگ باستان را درخود دارد،گاهشماری سنگسری است.این گاهشماری بخشی از فرهنگ اقوام به حساب می آید که در میان سنگسری ها با آئین و رسومی بازمانده از آئین مهری و زردشتی و فرهنگ ملّی تلفیق شده است.
در این مقاله ضمن پرداختن به این رسوم و جشن ها،به ترانه های عامیانه ی معروف سنگسر می پردازیم که ارتباط مستقیمی با گاهنما و نظام معیشتی مردم دارد.بررسی این ترانه ها به ما کمک می کند تا علاوه بر به دست آوردن شناخت کلی نسبت به روحیه ی مردم این دیار با برخی مناسبات اجتماعی آنان نیز آشنا شویم.
در این مقاله ضمن پرداختن به این رسوم و جشن ها،به ترانه های عامیانه ی معروف سنگسر می پردازیم که ارتباط مستقیمی با گاهنما و نظام معیشتی مردم دارد.بررسی این ترانه ها به ما کمک می کند تا علاوه بر به دست آوردن شناخت کلی نسبت به روحیه ی مردم این دیار با برخی مناسبات اجتماعی آنان نیز آشنا شویم.
کلیدواژه‌ها
- آموزگار، ژاله (1381). «گزارشی ساده از گاهشماری در ایران باستان». بخارا. ش 24. صص 20-37.
- اعظمی سنگسری، چراغعلی (1371). تاریخ سنگسر. چ1. مهدیشهر: گوته.
- ـــــــــــــــ (1349).«باورهای عامیانۀ مردم سنگسر». هنر و مردم. ش 92. صص 47-55.
- ــــــــــــــ (1347). «جشن‌های ملی سنگسر». بررسی‌های تاریخی. س 3. ش 5. صص 87-106.
- ــــــــــــــ (1352). «سنگسر و واژۀ سنگسری». گوهر. س 1. ش 7. صص 628-633.
- انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم و محمود ظریفیان (1371). گذری و نظری در فرهنگ مردم. تهران: اسپرک.
- بیات، عزیزالله (1381). کلیات گاهشماری در جهان. چ اول. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- بیرشک، احمد (1375-1376). «گاهشماری کنونی ما و تأثیر گاهشماری جلالی بر آن». فرهنگ. ش 20 -21. صص 123-141.
- بیهقی، حسینعلی (1365). پژوهش و بررسی فرهنگ عامۀ ایران. مشهد: آستان قدس رضوی.
- پاکزادیان، حسن (1388). گاهشماری سنگسری. چ اول.گرمسار: حبله‌رود.
- ــــــــــــ (1388). نقش‌مایه‌های باستانی در فرهنگ و آثار ایل سنگسر. چ1. تهران: مؤلف.
- جعفری، علی‌اکبر (1355). «گاهشماری اوستایی». یغما. س 29. ش 9. صص 535-541.
- حاج علیان، یدالله (1384). «تحقیق و پژوهش تقویم سنگسری». سالنامۀ سال 1384. شرکت البرز دام سنگسر.
- حقیقت، عبدالرفیع (1346). «سنگسر». یغما. س 20. ش 6. صص 310-314.
_ذوالفقاری، حسن (1394). زبان و ادبیات عامۀ ایران. تهران: سازمان مطالعه تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
- شاه‌حسینی، علیرضا (1384). عشایر ایل سنگسری، از کرانه‌های کویر تا بلندای البرز. چ 1. سمنان: بوستان اندیشه.
- ــــــــــــــــــ (1392). «کتاب‌شناسی استان سمنان در حوزۀ تمدن وفرهنگ». دانشنامۀ فرهنگ و تمدن استان سمنان. ش 47. حوزۀ هنری استان سمنان و قم.
- صباغیان، ناصر (1390). بررسی زبان سنگسری. چ1. آمل: شمال پایدار.
- میرشکرایی، محمد (1377). «نوروزخوانی». کتاب ماه هنر. بهمن 1377.
- نبئی، ابوالفضل (1381). گاهشماری در تاریخ. چ1. تهران: سمت.
