1- عضو هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2- دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز.
چکیده: (8306 مشاهده)
اساطیر مکتوم در داستانهای ملل، بیانگر هویت تاریخی اقوام میباشند. یکی از داستانهای اسطورهای که در ایران، بالکان، قبرس، ترکیه، آذربایجان، ارّان و... رواج زیادی داشته است و هنوز هم در مراسم عروسی توسط «عاشیق ها» نقل میشود، داستان «طاهر و زهره» است. تصویر صفکشی عشق در برابر کینه، وفا در برابر پیمانشکنی و توطئه، تجدّد در برابر سنّتگرایی و خواستن و تلاش در برابر عناد و ممانعت. این داستان که چون دیگر داستانهای «عاشیقلار» ترکیبی از نظم و نثر است از نظر تنوّع بنمایهها بسیار غنی است. در روایتهای مختلف این داستان همانند دیگر داستانهای شفاهی، تفاوتهایی وجود دارد که این تفاوتها زاییده تاریخ، فرهنگ، اجتماع و سبک زندگی قوم راوی داستان است که در این میان روایت ترکمن با اپیزود «ماهیم جان» و روایت آذربایجان با اپیزود «آنالار قوشونی» (قشون زنان) از دیگر روایتها متفاوتتر است. با توجه به اینکه در ایران هیچگونه تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته است، این مقاله با بررسی توصیفی وتطبیقی بنمایههای داستان رادر روایتهای ترکمن و آذربایجان-با نیم نگاهی به روایتهای قبرس وکوموک-مورد توجه قرار داده و آنها را در پنج بخش 1) بنمایههای دینی، 2) بنمایههای کرامت، 3) بنمایههای شگفتانگیز، 4) بنمایههای عاشقانه و 5) بنمایههای حماسی و عیاری ارائه کرده وجوه اشتراک و افتراق آنها را نیز مدنظر قرار میدهد.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1395/12/20 | پذیرش: 1396/6/10 | انتشار: 1396/7/1