1- استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام، ایلام، ایران ، barandarya15@yahoo.com
چکیده: (39 مشاهده)
در فرهنگ مردم حاشیۀ دریای خزر، صیادی جایگاه مهمی در معیشت و سبک زندگی آنها دارد؛ بدین سبب، صیادان در این فرهنگ نقش چشمگیری در اقتصاد دارند. وجود دریا، رود و شرایط آب و هوا، فضای مناسبی برای زیست مردم ساحل نشین فراهم کرده است. برخی شهرهای ساحلی همچون بندرانزلی و بندرکیاشهر بهدلیل داشتن مرداب و مصب رودخانه، از دیرباز محل تخم ریزی انواع ماهی های استخوانی و بدون استخوان بودند. این شهرها بهعنوان پایتخت ماهیان خاویاری، صیادانی را در خود پرورش داد که نهتنها برای مجموعۀ شیلات لیانازوفِ روسی پرفایده بودند، بلکه در صیدهای انفرادی یا چند نفره نیز، بدون وابستگی به شیلات، صیاد باتجربهای شدند. وجود اشعار، ترانه ها، ضربالمثل ها، کارآواها و قصه های شکارسری و صیادی در بین ماهی گیران و مردم عادی بازتاب داشته، به گونهای که میتوان آن ها را بخشی از فرهنگ شفاهی مردم گیلان دانست. در این فرهنگ، اشعار مختلفی به یاد صیادان سروده شد که از زبان خودشان یا دیگران جاری می گردد. اگرچه نواهای صیادی شمال ایران بهدلیل وجود ماهیان باارزش خاویاری و شرایط ویژۀ صید، مانند نواهای صیادی جنوب ایران، با ساز و آواز خوانده نمیشود، اما در همین تعداد انگشتشماری که برجای مانده، نام برخی از ماهی ها، پرندگان، ابزار کار و اسامی افراد شنیده میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد که شعر صیادی در حاشیۀ دریای خزر به دو شاخۀ «ترانه های کار و سوگواره های صیادی» تقسیم می شود. تعداد کارنواهای صیادی در شمال ایران بهدلیل شرایط جغرافیایی و سیاسی اندک است و پژوهشهای دامنه دار نتوانست نتایج بیشتری در دست پژوهشگر قرار دهد.
واژههای کلیدی: کارنوا،
ترانه،
سوگ،
صیاد،
دریا،
صید.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه گیلان و مازندران دریافت: 1403/6/2 | پذیرش: 1404/1/25 | انتشار: 1404/5/7