گروه زبان و ادبیات فارسی- دانشکده علوم انسانی- دانشگاه آیت الله بروجردی- بروجرد - ایران ، behzad.atooni@abru.ac.ir
چکیده: (68 مشاهده)
از بین همه منابعِ پیش و پس از اسلام که به زندگی و شخصیت ضحاک پرداختهاند، مفصّلترین و متنوعترین روایتها، مربوط به روایتهای نقالانِ شاهنامه است. این روایات اگرچه از نظر ساختار و چارچوبِ کُلّی، دنبالهرو شاهنامه فردوسیاند، ولی در آنها، داستانها و اشاراتی بسیار بدیع و نادر دیده میشود که در منابعِ کهن، بهندرت نمونههایی از آن را میتوان یافت. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع حماسی، تاریخی و طومارهای نقالی ـ طومارهایِ چاپشده و برخی دستنویسهای نقالی که هنوز به چاپ نرسیدهاند ـ صورت پذیرفته است، به ناگفتههایی از داستان ضحاک در روایات نقالان میپردازد و داستانها و اشاراتی را بازگو میکند که در شاهنامه و ادب پهلوانی، بیپیشینه است. نتیجه پژوهش نشاندهنده آن است که ناگفتههای داستانِ ضحاک به روایت نقالان، یا از ابداعات قصهگویان و نقالاناند، یا در برخی اشاراتِ متون کهنی غیر از شاهنامه ریشه دارند که تغییرِ شکل داده و به طومارهای نقالی راه یافتهاند، و یا از داستانهایِ شخصیتهای حماسی و اسطورهای الگوبرداری کردهاند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات حماسی عامه دریافت: 1403/4/31 | پذیرش: 1403/9/7 | انتشار: 1404/12/10