1- دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2- دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. ، m.mohammadi@ltr.ui.ac.ir
3- استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده: (65 مشاهده)
عشق از مهمترین درونمایههای دوبیتیهای عامۀ هزارههای افغانستان است. آفرینندگان اصلی دوبیتیها هنرمندان عامه هستند که از شهرت و مقامی بهره ندارند، ولی در میان گروههای مردم عادی زندگی میکنند. سینههای مردم و ذهن تاریخی نسلها، وسیلۀ نگهداری و انتقال دوبیتیها بوده است. از این رو، هدف این پژوهش بررسی تجلی عشق در دوبیتیهای عامۀ هزارههای افغانستان است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، تعداد 1200 دوبیتی عامۀ هزارگی مورد مطالعه قرار گرفت، یافتههای اسنادی و میدانی نشان میدهد که درونمایههای اکثر دوبیتیهای عامۀ هزارههای افغانستان عشق است، زیرا از 1200 دوبیتی، 1100 دوبیتی یعنی تقریباً 92 درصد را مسائل عشقی و عاطفی تشکیل میدهد. همچنین در تجلی عشق میتوان جلوههای معیشتی، شرایط محیطی و نمادهای مذهبی را نیز دید. از جملۀ مفاهیم برجستۀ عاشقانه در این دوبیتیها، وصف زیباییهای معشوق، آرزوی وصل و دیدار، وفاداری به معشوق، بیقراری و سوز عشق و عاشق در انتظار معشوق بیشترین بسامد را داراست. علاوه برآنها نمادها و باورهای مذهبی، شکایت از اطرافیان، شرم از مردم، هجران و دوری از معشوق و وطن دوستی و غم غربت از جایگاهی ویژه در این دوبیتیها برخوردارند. مفاهیم یادشده و نیز سوز و گداز، شور و اشتیاق، لحظههای غم و شادی و التهاب درونی از عوامل سرایش این دوبیتیهاست. در این دوبیتیها، عشق ساده، دستیافتنی، زمینی و جسمانی بیشترین بازتاب را دارد تا عشق آسمانی و روحانی. همچنین دیده شد که شاعر عاشقپیشۀ هزارگی نمادهای مذهبی را برای توجیه عشقبازیهای خود استفاده کرده است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
شعر عامه دریافت: 1403/2/26 | پذیرش: 1403/11/17 | انتشار: 1404/3/10