دانشیار گروه ادیان و فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه کاشان ، mmn5135@kashanu.ac.ir
چکیده: (53 مشاهده)
سقایی آیینی است کهن در برخی از شهرهای ایران ازجمله نوشآباد که در آن نوحههای مربوط به واقعۀ عاشورا در قالب موسیقی سنتی ایرانی اجرا میشود. اشعار سقایی که از صنایع ادبی خالی نیست، لبریز از شور و حال دینی است و عمدۀ شاعران سقایی از اواخر دورۀ قاجار تا دورۀ معاصر و اهل حرفه و بازار منطقۀ کاشان هستند. بیشترین اشعار از فراهی، نوایی و خباز سه شاعر کاشانی است. قالب اشعار بیشتر مسمط مربع است و غزل و ترکیببند پس از آن قرار دارد. در این پژوهش بهصورت میدانی و با رجوع به دستکها و دفترچههای سقایی، 70 شعر پرکاربرد انتخاب و به تفکیک وزن عروضی هرکدام، خوانش و 32 نوحه متمایز، شناسایی و نتنویسی شده است. براساس این پژوهش بیشتر نوحههای سقایی نوشآباد در قالب درآمدِ آواز دشتی خوانده میشود و آوازهای ابوعطا، سلمک شور، ماهور، سهگاه و راست پنجگاه در ردیف بعدی قرار دارند. بسیاری از اوزان عروضی شعر سقایی را دیگر استادان موسیقی دوران قاجاری و پهلوی برای گوشههای آوازی ایرانی پیشنهاد کردهاند. این پژوهش ضمن ثبت بخشی ناشناخته از فرهنگ موسیقایی ایران، نغمههای جدیدی را به علاقهمندان و موسیقیدانان و آیینگزاران معرفی و آن را از فراموشی و آسیب دور میکند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فرهنگ عامه دریافت: 1401/7/24 | پذیرش: 1404/1/16 | انتشار: 1404/3/10