1- دانشگاه حکیم سبزواری ، m.jafarpour@hsu.ac.ir
2- دانشگاه پنجاب
چکیده: (1291 مشاهده)
زمجینامه نخستین دنبالۀ منطقی ابومسلمنامه بوده و از دیدگاه داستانی، به نقل حوادثی پرداخته که پس از قتل ابومسلم خراسانی روی داده است. محتوای زمجینامه بنابر دستنویسهای موجود در سه بخش ترتیب یافته که تا امروز، تنها بخش نخست آن منتشر شده است. موضوع بخش نخست زمجینامه، شرح احوال و مبارزات احمد بن محمّد بن علی زمجی و دیگر همرزمان اوست که پس از قتل ناجوانمردانۀ ابومسلم، علیه عبّاسیان خروج کرده و تا نابودی ابوجعفر، دومین خلیفۀ عبّاسی، پیش میروند و روایت با شهادت احمد زمجی پایان میپذیرد. امّا بخش دوم و سوم زمجینامه، موسوم به گلزار علی احمد زمجی و کوچکنامه که احوال فرزندان احمد زمجی و ابومسلم خراسانی را گزارش کرده است، هنوز بررسی نشده و به طبع نیز نرسیدهاند. پژوهش حاضر، به روش استقرایی بر نقد نسخۀ منحصربهفرد بخش دوم زمجینامه، گلزار علی احمد زمجی، متمرکز شده و یافتههای خود را در دو بخش نسخهشناسی و متنشناسی عرضه کرده است. در بخش نخست، ابتدا مشخّصات و رسمالخطّ تنها دستنویس این داستان در کتابخانۀ دانشگاه پنجاب لاهور به دست داده شده و سپس چند دستنوشتۀ ناشناختۀ مرتبط دیگر با زمجینامه معرّفی شده که تاکنون محلّ توجّه نبوده است. پس از آن، در بخش دوم با عنوان متنشناسی، ابتدا مشخّصات داستان در شش بهرۀ: وجه تسمیه، منشأ پیدایش، راوی، زمان و محلّ تألیف، ساختار و زبان بررسی شده است. آنگاه عناصر داستانی جلد دوم زمجینامه در هفت پارۀ: روایت، پیرنگ، زاویۀ دید، شخصیّت، زمان و مکان، درونمایه و توصیف ارزیابی شدهاند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات حماسی عامه دریافت: 1401/7/4 | پذیرش: 1401/10/5 | انتشار: 1401/11/17