دانشگاه کاشان ، ghiasian@kashanu.ac.ir
چکیده: (2495 مشاهده)
یکی از گونههای ناشناخته از هنرهای تصویری قاجار و پهلوی، نقاشیهای روی درپوشهای سفالین کندوی عسل است. این درپوشها به قطر تقریبی 23 سانتیمتر بر روی کندوهای حصیری به طول حدود 85 سانتیمتر نصب میشدند و یک سوراخ جهت عبور زنبورها در کنارۀ آنها قرار داشت. در این مقاله برای اولین بار دهها نمونه از این درپوشها که از اواخر عصر صفوی تا دورۀ پهلوی اول ساخته شدهاند، معرفی میشود. مهمترین مسئلۀ این تحقیق شناسایی محل تولید این درپوشها، دستهبندی مضامین نقوش و کتیبهها و تحلیل محتوای آنهاست. نتایج نشان میدهد که این آثار را میتوان به سه گروه کلی کتیبهدار، نقاشیهای مذهبی و نقاشیهای غیرمذهبی دستهبندی کرد. در میان آثار کتیبهدار، اذکار و دعاهایی نوشته شده که باید آنها را وسیلهای جهت برآورده شدن حاجات و نیز تعویذی برای دفع بلاها از محصولات تلقی کرد. همچنین برخی از دعاها و آیات قرآنی در ارتباط با افزایش برکت محصول و نیز دفع چشمزخم هستند. علاوهبر کتیبههایی با محتوای «ناد علی» و «اسم اعظم» که بر شیعی بودن آثار دلالت میکنند، تمام نقاشیهای مذهبی شناساییشده نیز مرتبط با باورهای مذهب تشیع است. نقاشیهای مذهبی شامل تصاویری از دلدل، پنجه و زیارتگاههای امامان شیعه ازجمله آستانههای کاظمین و نجف است. در میان نقاشیهای غیرمذهبی، بیشترین فراوانی به تصاویر حیوانات اختصاص دارد که آنها را در نقشمایههای درخت زندگی یا صحنههای شکار نشان میدهد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
هنرهای عامه دریافت: 1400/6/20 | پذیرش: 1400/9/22 | انتشار: 1400/10/17