1- دانشگاه بجنورد ، o.vahdanifar@ub.ac.ir
2- دانشگاه شهید بهشتی
چکیده: (2013 مشاهده)
لالاییها یکی از شاخههای مهم و ارزشمند عامه در فرهنگ هر قومیتی بهشمار میآیند. درونمایۀ لالاییها بازتاب اندیشهها، باورها، تأملات روحی، دغدغههای اجتماعی و سیاسی، عواطف، دعاها و آرزوهای فردی و اجتماعی است که میتوانند از شرایط جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه تأثیر بپذیرند. از آنجایی که لالاییها مختص فرهنگ یا کشور خاصی نیستند، میتوانند اشتراکات زیادی با یکدیگر داشته باشند که این اشتراکات ممکن است از حیث ریتم، مضمون، مفاهیم و همچنین موتیفها و تُپُسهای دینی، طبیعی، اجتماعی، جغرافیایی و سیاسی باشد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی سعی بر آن است تا با بررسی چهل لالایی مکتوب سبزواری که به روش کتابخانهای گرد آمدهاند، ضمن مشخص کردن شیوۀ شکلگیری موتیف در آنها، رایجترین موتیفهای بهکار رفته نیز معرفی شود تا از این رهگذر ضمن شناساندن لالاییهای بومی سبزوار، به بازتاب اندیشههای دینی، شرایط اجتماعی و دغدغههای فردی مادران آن روزگار پی ببریم. پس از بررسی موتیفهای گوناگون در این لالاییها توانستیم آنها را به چهار دسته موتیفهای مذهبی، طبیعت، اماکن و خویشاوندان تقسیم کنیم. از بین موتیفهای بهکار رفته، موتیف «گل» (نام انواع گلها) با 26 مورد و موتیف «بابا» با 16 مورد، بیشترین بسامد را داشتند. حاصل این بررسی نشان میدهد که گویندگان این لالاییها از انواع موتیف برای غنی ساختن درونمایۀ لالاییهای خود به خوبی بهره گرفتهاند، زیرا سرایندگان آنها تصاویر و مضامین موجود را براساس موتیفهای گوناگون بنا نهادهاند که اغلب این موتیفها شبکهای از تصاویر، مضامین فکری و احساسی آنها را شکل میدهند که بدون تحلیل آنها، شناخت مختصات اصلی و زوایای مفاهیم این لالاییها آشکار نیست.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1399/9/23 | پذیرش: 1400/1/2 | انتشار: 1400/3/10