استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات. جهرم. ایران. ، azim_jabbareh@yahoo.com
چکیده: (2957 مشاهده)
قصهها بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه را شکل میدهند. این بخش از فرهنگ عامه، جلوهگاه باورها، اندیشهها و شیوههای زندگی مردم هر ملت است. قصههای هر منطقه، بهویژه قصههای شفاهی، بستری مناسب برای واکاوی باورهای اساطیری و توتمی آن قوم است. در این پژوهش یکی از رایجترین قصههای منطقه کوهمره سرخی استان فارس با عنوان قصه «دختر و آهو» واکاوی شده است. هدف این پژوهش در گام نخست، ثبت قصهای است که تاکنون در هیچ منبعی نیامده و در گام دوم، بررسی بنمایههای اساطیری قصه، به روش توصیفی ـ تحلیلی است. روش پژوهش در این جستار، میدانی و کتابخانهای است؛ نگارنده نخست بهروش میدانی، این روایت را از 5 نفر از روستاییان شنیده و ضبط کرده و سپس با سنجش روایتهای مختلف با یکدیگر، کاملترین روایت را مبنا قرار داده است. در گام بعد، با استفاده از منابع کتابخانهای، بنمایههای اساطیری قصه استخراج و بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد باورهای اساطیری در همه محورهای داستان، گاه آشکارا و گاه نمادین و رمزآلود دیده میشود. نگارنده کوشیده است این بنمایهها را در بخشهای زیر بررسی کند: 1. خلاصه روایت شفاهی؛ 2. بلوط شهیدو، درختی مقدس در منطقۀ کوهمره سرخی؛ 3. دخیل بستن بر درخت به امید بارداری؛ 4. تولد دختر شگفتانگیز درخت و زاده شدن او از تنه درخت؛ 5. روییدن گیاه از خون شخصیت بیگناه قصه؛ 6. نقش پریان در قصه؛ 7. مو بهعنوان ابزار باروری؛ 8. دفن کردن استخوان؛ 9. درخت زندگی؛ 10. سفر به جهان زیرین/ مردگان در خواب؛ 11. گذر از هفتخان.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
اسطوره شناسی دریافت: 1399/2/15 | پذیرش: 1399/5/8 | انتشار: 1399/7/10