دوره 8، شماره 33 - ( 1399 )                   جلد 8 شماره 33 صفحات 26-1 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23454466.1399.8.33.5.4

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Taheri G, Farshchi F. Representation of Feminine Logic in Iranian Legends. CFL 2020; 8 (33) :1-26
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-39978-fa.html
طاهری قدرت اله، فرشچی فاطمه. بازنمود عقلانیت زنانه در افسانه‌های ایرانی. فرهنگ و ادبیات عامه. 1399; 8 (33) :1-26

URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-39978-fa.html

بازنمود عقلانیت زنانه در افسانه‌های ایرانی
قدرت اله طاهری 1، فاطمه فرشچی2
1- عضو هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، ghodrat66@yahoo.com
2- دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده:   (3443 مشاهده)
در فرهنگ مردسالار و رسمی گذشته و تقسیم­­بندی کلیشه‌های جنسیتی، عقلانیت همواره امری مردانه بوده‌ است. به همین دلیل، تفکر، تصمیم­گیری و ارائۀ راه حل مشکلات،‌ عموماً به مردان نسبت داده می­شد و درمقابل، زنان افرادی منفعل، وابسته و نظاره‌گر تعریف می‌شدند و اگر برای زنان نقش فعالی در عرصه­های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی قائل می­شدند، عموماً جنبۀ منفی یا «مکارانه و دسیسه­گرانه» داشته است؛ اما در فرهنگ عامۀ‌ فارسی ـ که افسانه‌ها به­منزلۀ یکی از برجسته‌ترین اشکال ادبی در بطن آن بالیده­اند ـ کلیشۀ مذکور، یعنی انتساب عقلانیت به مردان شکسته‌ شده است و در این افسانه‌ها زنانی ظاهر شده و به ایفای نقش پرداخته­اند که به­مدد تدبیر (عقلانیت) آنان گره کارها گشوده می‌شود. گره‌‌گشایی‌های زنان و دختران را در افسانه­ها می‌توان به «عقلانیت زنانه» تعبیر کرد. در این پژوهش، با استفاده از نظریۀ یونگ و در قیاس با کهن­الگوی «پیر فرزانه» زنان خردمند روایت­های عامۀ ایران را با عنوان کهن­الگوی «زن خردمند» نام­گذاری کرده­ایم. تحقیق حاضر به­روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی چگونگی بازنمود عقلانیت زنانه در افسانه‌های ایرانی پرداخته‌ و نشان داده شده است که چگونه خلاف باورهای کلیشه‌ای جهانی که خود یونگ نیز در تحلیل کهن­الگوها در دام آن‌ها افتاده است، زنان «عقلانیتی ایجابی» از خود بروز می‌دهند و نقش‌هایی مثبت در راستای یاریگری به قهرمانان و سایر شخصیت‌های داستانی ایفا می‌کنند. این پژوهش می­تواند الگویی مناسب برای بررسی و کاوش­های مجدد در فرهنگ­های دیگر درنظر گرفته شود؛ بدین معنا که نقش و حضور واقعی زنان در تاریخ فرهنگ­ها بازخوانی شود تا واقعیت­هایی را که مردسالاری طی هزاره­ها سرکوب کرده بود، برملا سازد.
واژه‌های کلیدی: ادبیات عامه، افسانه‌های ایرانی، کلیشه‌های جنسیتی، عقلانیت زنانه، زن خردمند
متن کامل [PDF 523 kb]   (3572 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات عامه
دریافت: 1398/10/28 | پذیرش: 1399/3/27 | انتشار: 1399/4/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.