جستجو در:
دوره 8، شماره 33 - ( 1399 )
جلد 8 شماره 33 صفحات 91-57 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hadi R, Nami S. Mythical Motives and the Significance of Popular Culture in the Qajar Period: A Case Study Shahanshahnameh of Saba Kashani. CFL 2020; 8 (33) :57-91
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-38216-fa.html
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-38216-fa.html
هادی روح الله، نامی صبرا. بن‌مایه‌های اساطیری و بازتاب حضور فرهنگ عامه در دورۀ حماسۀ منظوم قاجار. فرهنگ و ادبیات عامه. 1399; 8 (33) :57-91
1- دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، rhadi@ut.ac.ir
2- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران. تهران، ایران
2- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران. تهران، ایران
چکیده: (3703 مشاهده)
شهنشاه‌نامه مشهورترین حماسۀ تاریخی عهد قاجار است که فتحعلی‌خان صبای کاشانی آن را به تقلید از شاهنامه سروده است. بخش پایانی این منظومه به روایت جنگ ایران و روس و دلاوری‌های عباس‌میرزا اختصاص دارد. گزارش جنگ و شرح دلاوری پهلوانان اصلی‌ترین موضوع این حماسه است و اساطیر نیز به شکل‌های گوناگون در آن تبلور می‌یابد. از سوی دیگر اسطوره پیوندی ناگسستنی با باورهای عامه دارد. پژوهش حاضر این بن‌مایه‌های اساطیری و عامه را در شهنشاه‌نامه مطالعه می‌کند: پیش‌گویی از طریق خواب، جادو، هفتخان، رویین‌تنی، فر، نام‌پوشی، پوشش فریبنده، و ایزد سروش. هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین کارکرد اسطوره و باورهای عامه در شهنشاه‌نامه به‌منزلۀ منظومه‌ای تاریخی است. از این رو تلاش میشود تا بن‌مایه‌های به‌کاررفته در شهنشاه‌نامه که متأثر از شاهنامه بوده‌اند یا بهمنظور اسطوره‌ای کردنِ تاریخ پدید آمده‌اند، نشان داده شود. با توجه به بازتاب این مضامین در شاهنامه، شیوۀ صبای کاشانی در بهره‌گیری از آن‌ها و درواقع کیفیت این مضامین در شهنشاه‌نامه نیز بررسی شد تا روشن شود که صبای کاشانی به تکرار و تقلید صرف روی آورده یا در آن‌ها دخل و تصرف کرده است. این پژوهش نشان میدهد که صبای کاشانی بهسبب غلبۀ رویکرد مدحی، این بن‌مایه‌ها را برای اسطوره‌ای کردنِ تاریخ بهکار برده است. او اصل بن‌مایه‌ها را از شاهنامه برگرفته که گاه در فرهنگ عامه ریشه دارند؛ ولی برخی را توسعه بخشیده و برخی دیگر را تقلیل داده است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده است. بدین منظور از دست‌نویس شهنشاه‌نامه (نسخۀ شمارۀ 587 کتابخانۀ مجلس، کتابت 1230ق) استفاده شده که کامل‌ترین دست‌نویس در بین نسخ کهن این اثر بهشمار می‌آید.
واژه‌های کلیدی: شهنشاه‌نامه، حماسۀ تاریخی، اسطوره، بن‌مایه‌های اسطوره‌ای، باورهای عامه، هفتخان، خواب
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات حماسی عامه
دریافت: 1398/8/20 | پذیرش: 1399/3/27 | انتشار: 1399/4/10
دریافت: 1398/8/20 | پذیرش: 1399/3/27 | انتشار: 1399/4/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |