1- استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران ، firouzimoghaddam@gmail.com
2- دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده: (6691 مشاهده)
هیچانهها، اشعاری هستند که بهسببِ گریز از اصول و قواعد ادبیات نوشتاری رسمی، از ادبیات شفاهی و عامیانه سرچشمه میگیرند و آمیزهای از بازیهای کلامی و موسیقایی بهشمار
میروند که بهظاهر، حاوی پیامی نیستند. هیچانهها با اینکه بیمعنا بهنظر میرسند؛ اما سرشار از حرکت و رویدادند. مفاهیمِ بههم پیوسته هیچانهها و خیالانگیزی بسیارشان، دنیایی پر از هیجان را برای کودک بهتصویر میکشد؛ دنیایی که قاعده و قانونی ندارد و مانند تخیل کودکان به هرجا که دلش بخواهد سر میزند و از هر چیزی که بخواهد قصهای میسازد. این پژوهش بهیاری گردآوری دادهها بهروش کتابخانهای و بر پایه تحلیل دادهها، عمدتاً بهصورت کیفی و روش استدلالی استقرایی، با بررسی «بلاغت زیباشناسی»، ازجمله هنجارگریزی زبانی و نحوی، مشارکت حسی، آهنگین بودن، خیالپردازیهای نامتعارف، وارونگی تصویر، تصویرسازیهای فرا واقعیتی، پویاسازی و جانبخشی به اشیا، بیزمانی و بیمکانی و نیز «بلاغت معناگریزی»، ازجمله معناستیزی، حتی بیمعنایی، فقر اندیشه و تکرار محتوا به تحلیل هیچانهها میپردازد. نتایج تحقیق نشان میدهد، هیچانهها اشعاری پویا و زنده در عرصه ادبیات عامیانه هستند که متناسب با شرایط زمانی و مکانی، تغییر و تحول مییابند و ویژگیهای بلاغی زیباشناسی و معنایی آنها، بیشتر در ساختارهای زبانی و فرم نمود پیدا میکند و هنجارشکنی در حوزه همنشینی و جانشینی از مهمترین ویژگی آنهاست. معناگریزی نیز از ویژگیهای جداییناپذیر هیچانهها بهشمار میرود.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات کودک عامه دریافت: 1398/3/23 | پذیرش: 1398/7/3 | انتشار: 1398/8/10