1- استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلیسینا
2- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی
چکیده: (8934 مشاهده)
تعزیه به نمایشهای آیینی منظوم، محزون و عامیانهای گفته میشود که بیانگر واقعۀ شهادت امام حسین(ع) و یارانش در سال 61ق در صحرای کربلاست. معمولاً دو اصطلاح «تعزیه» و «شبیه» را به جای یکدیگر به کار میبرند؛ درحالیکه آن دو
متفاوتاند. با تکامل این گونۀ عامیانه، طنز و مطایبه به شبیهنامهها وارد شد. همچنین گونهای نمایش تعلیمی به وجود آمد که افزونبر غمانگیزی، خندهآور و مضحک بود و تعزیه یا شبیه «مضحک» نام گرفت. طنز و مطایبه در تعزیه و شبیهنامهها، کارکردهایی مانند تحقیر اشقیا، تشفی خاطر شیعیان عزادار و تمسخر مظاهر قدرت دارد.برخی ویژگیهای زبان طنز و مطایبه در شبیه و تعزیهها عبارتاند از: تضاد، بزرگنمایی، کوچکنمایی و به کارگیری گفتاری عامیانه. این پژوهش با روشی توصیفی - تحلیلی، ضمن بیان پیشینۀ طنز در این گونه، نشان میدهد که بیان طنزآمیز به همراه شگردهایش در آثار نمایشی حزنانگیز نیز وجود دارد.
دریافت: 1394/10/2 | پذیرش: 1396/2/1 | انتشار: 1396/2/16