1- استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
2- استادیار علوم اجتماعی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
چکیده: (17147 مشاهده)
در هر جامعه، مردم با تعیین عناصری که قدرت فرامادی دارند، در حفظ خود، اطرافیان و اموالشان تلاش میکنند. یکی از مهمترین این چارهاندیشیها، استفاده از تعویذ است. ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی اﺳﺮارآﻣﻴﺰ عناصر تعویذی ﺑﺮای اﻧﺴﺎن، آنها را در ﻣﺮﻛﺰ ﻫﺎﻟﻪای اﺳﻄﻮرهای و ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ، ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ این عناصر، ﮔـﺎه در ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻮ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻴﺌﻲ ﺷﮕﻮنﻣﻨﺪ و ﺗﻮﺗﻢﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﺷـﺪهاند. در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دوﮔﺎﻧﮕﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑـﺮ ﺗﻘـّدس و رازﻧﺎکی این عناصر است. تعویذ در باورهای مردم سراسر دنیا و ازجمله مردم ایران، اهمیت بسیاری دارد. مهمترین کارکرد تعویذ از گذشته تاکنون نقش حفاظتی آن است. عناصر تعویذی، عناصری اهریمنستیز هستند که برای دورکردن، بهبندکشیدن و یا کشتن نیروهـای اهریمنی، پلشتی و جذب خیرات و نیروهای خوب و سودمند به کار گرفته میشوند؛ باورمندان، بسته به نوع مشکل و آسیب، از عناصر تعویذی مختلفی استفاده میکنند؛ بهنحوی که گاهی اوقات برای دورکردن نیروهای زیانکار و موجودات شرور از عناصر نامقدس و ناپاک نیز بهره میگیرند. در این پژوهش به کمک روش اسنادی و مشاهدات نویسندگان، تلاش شده است تا با کندوکاو در اعتقادات و باورهای مردم کرمان، عناصر تعویذی مشخص شود و کارکردهای آنها بهعنوان عناصری تأثیرگذار در زندگی این مردم، مورد بررسی قرار گیرد و درنهایت از دل باورهای این افراد، جایگاه آنها به مفهومی فراتر از یک عنصر عادی نمایان گردد.
دریافت: 1394/6/13 | پذیرش: 1396/2/1 | انتشار: 1396/2/16