1- دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
2- عضو هیات علمی دانشگاه رازی، کرمانشاه ، moham.irani@gmail.com
3- عضو هیات علمی دانشگاه رازی، کرمانشاه.
چکیده: (6346 مشاهده)
قصههای عامه یکی از انواع جذاب و پُرکشش فرهنگ و ادبیات عامه است که بهشکل روایتهای شفاهی و کهن گزارش شدهاند. فر کیانی از مفاهیم برجسته در باورهای اساطیری و حماسی است که در قصههای عامه نیز نمود یافته است. هرچند نمونههای بارز، پادشاهان فرهمند در اساطیر و حماسه، فر خود را بهشکل موروثی کسب کردهاند؛ اما این شکل تنها شیوۀ کسب فر کیانی نیست. این نوشتار به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی میکوشد تا ماهیت فر کیانی را در مجموعۀ چهار جلدی قصههای ایرانی بکاود. مطالعۀ قصههای ایرانی و استخراج نمونههای متعدد از پادشاهان قصهها نشان میدهد که ماهیت، تجلیها، اشکال و ویژگیهای فر کیانی تا چه پایه کارکردهای اسطورهایشان را در قصههای ایرانی حفظ میکنند. فر کیانی در قصهها اغلب بهشکل موروثی است، نمونههایی هم وجود دارد که این موهبت بهشکل موقت یا دائمی از پادشاه گرفته میشود. با این حال، اندیشههای امیدبخش فرهنگ عامه در بستر داستانها امکان رسیدن طبقات فرودست جامعه را به مرتبۀ پادشاهی و فرهمندی فراهم میسازد. از آنجا که قصهها بهسبب غنا و دیرینگیشان در ناخودآگاه جمعی بشر ریشه دارند، افزون بر تجلیهای مادی و معنوی که برای فر کیانی در قصهها وجود دارد، ویژگی بختیاری اشخاص فرهمند هم بستری برای ظهور انگارههای کهنالگویی فراهم میسازد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1397/9/17 | پذیرش: 1398/2/3 | انتشار: 1398/3/25