دوره 7، شماره 25 - ( 1398 )                   جلد 7 شماره 25 صفحات 205-181 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23454466.1398.7.25.4.0

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
kolsoomghorbani K. The victim of palm: Remains of Tammuz rituals. CFL 2019; 7 (25) :181-205
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-22657-fa.html
قربانی جویباری کلثوم. قربانی نخل؛ آیینی بازمانده از آیین‌های دوموزی. فرهنگ و ادبیات عامه. 1398; 7 (25) :181-205

URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-22657-fa.html

قربانی نخل؛ آیینی بازمانده از آیین‌های دوموزی
کلثوم قربانی جویباری
دانشگاه بیرجند ، kolsoomghorbani@birjand.ac.ir
چکیده:   (9736 مشاهده)
قربانی همواره یکی از رایج‌ترین اعمال آیینی در ایران بوده است. امروزه در ایران مفهوم قربانی به قربانی خونی محدود شده است؛ اما در برخی از بخش‌های نخل‌خیز ایران نظیر جنوب، جنوب غربی و حاشیۀ کویر مانند خور و بیابانک و طبس هنگام بازگشت از زیارت خانۀ خدا یا سفری دیگر، در مراسم عروسی و مهم‌تر از همه پیش از عید نوروز (اول فروردین) و روز سیزده­به­در درخت نخل قربانی می‌شود. در این مقاله با بررسی‌های تاریخی، اسطوره‌شناختی و نمادشناختی این فرض پیش ‌نهاده شده است که آیین قربانی نخل، در آیین‌های باروری اساطیر تغییر فصل (اعتدال بهاری)، به­ویژه دوموزی ریشه دارد؛ زیرا نخل، نماد خدای دوموزی، از خدایان شهید بین‌النهرین است. آیین‌های مربوط به دوموزی نیز از چند جهت با آیین قربانی نخل شباهت دارد: در مراسم قربانی نخل و آیین‌های دوموزی، شخصیت اصلی دوموزی است؛ در آیین کهن دوموزی به­عنوان یک ایزد قربانی (شهیدشونده ـ رستاخیزکننده) و امروزه نماد دوموزی، نخل، به­عنوان نماد باروری (چرخۀ مرگ ـ رستاخیز طبیعت) و قربانی است. هر دوی این آیین‌ها در اواخر اسفند و اوایل فروردین برگزار می‌شدند. دیگر اینکه آیین تموز مبتنی بر باروری (زنان/ زمین) بوده است. در باورهای عامۀ مردم نیز هنوز بر این نکته تأکید می‌شود که گردۀ درخت خرمای نر، پنیر نخل، میوۀ خرما و دیگر اجزای آن در تقویت قوای جنسی و باروری مردان مؤثر است. نکتۀ مهم دیگر برگزاری این آیین به­صورت گروهی و در کشتزار (نخلستان) است. پختن کماچ یا نان فطیر نیز یکی دیگر از اشتراکات  این دو آیین است.
 
واژه‌های کلیدی: نخل، درخت خرما، دوموزی (تموز)، قربانی، اسطوره
متن کامل [PDF 918 kb]   (2674 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات عامه
دریافت: 1397/4/11 | پذیرش: 1397/12/1 | انتشار: 1398/2/7
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.