علی میرزایی الهام، باقری نرگس، جعفری قریه علی حمید. بررسی آداب، رسوم و آیینهای سوگواری در قصههای عامیانه (با تکیه بر کتاب "قصههای مشدی گلین خانم" و "جامعالحکایات"). فرهنگ و ادبیات عامه. 1397; 6 (24) :47-68
URL: http://cfl.modares.ac.ir/article-11-19435-fa.html
1- دانشگاه ولیعصر رفسنجان ، elham.mirzaeeali94@gmail.com
2- دانشگاه ولیعصر
چکیده: (8453 مشاهده)
در این نوشتار سعی بر آن است، با بررسی آداب، رسوم و آیینهای سوگواری ذکرشده در دو کتاب قصههای مشدی گلینخانم و جامعالحکایات ـ که دربرگیرندۀ قصههایی با درونمایۀ مرگ هستند ـ پی ببریم که گذشتگان ما در قصههای عامیانه، هنگام مرگ عزیزان چه آیینهایی انجام میدادند و چگونه از رنج خود در فراق آنها میکاستند. کتاب قصههای مشدی گلینخانم شامل 110 قصۀ ایرانی و کتاب جامعالحکایات شامل 46 حکایت، هر دو از گنجینههای مکتوب داستانهای عامه هستند. حاصل این پژوهش ـ که مبتنی بر منابع کتابخانهای و بهصورت توصیفی - تحلیلی انجام شده است ـ نشان میدهد که گذشتگان ما بر اساس آنچه در آثار اشارهشده گفته شد، در برابر این رخداد اجتنابناپذیر، واکنشهایی داشتهاند که در پیوند با مفاهیم آیینی و فرهنگی جامعه و بهگونهای نکوداشت سنتها، درخور تجزیه و تحلیل هستند. رفتارهایی نظیر دستمال سیاه در دست گرفتن، بستن بازوبند سیاه به بازو، سیاهپوش کردن کاخ و دستگاه سلطنتی، کلاه بر زمین زدن، گریبان خود را پاره کردن، بهسر و روی خود زدن، اطعام دادن به مردم هنگام مرگ عزیزان، مراسم سوم و چهلم و سالگرد گرفتن، دفن کردن همسر میت هنگام مرگ با او )انداختن همسر متوفا بعد از مرگ او در چاه(، دفن کردن شخص متوفا در خانه، تاج بر زمین زدن و امثال آن که پس از مرگ نزدیکان، از طرف بستگان مشاهده میشود، بهنوعی بیان ادامۀ حیات پس از مرگ، طلب آمرزش و رحمت برای متوفا، فراخوانی نیروهای فراسویی برای یاری و همراهی متوفا و ایجاد امید و انگیزه برای بازماندگان است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1397/2/5 | پذیرش: 1397/9/11 | انتشار: 1397/11/26