تنگستان شهرستانی است در استان بوشهر با مرکز اهرم. اساس اقتصاد این شهرستان بر پایۀ کشاورزی، دامداری و ماهیگیری استوار است. مردم تنگستان به گویشی به نام «تنگستانی» یا «تنگسیری» سخن می‌گویند که از گویش‌های ایرانی دستۀ غربی، گروه گویش‌های جنوب­غربی است. گندم از محصولات مهم کشاورزی این منطقه به­شمار می‌آید. این محصول از­آن­رو برای مردم تنگستان اهمیت دارد که افزون­بر درآمدزایی، مادۀ اولیۀ نان و بسیاری از خوراکی‌های محلی دیگر است. کاه و باقی­ماندۀ ساقۀ گندم برای علوفۀ چهارپایان کاربرد دارد و گاهی نیز گندم به­ جای پول نقد مبادله می‌شود. از­این­رو، کشت گندم عملی آیینی به­شمار می‌آید که با آداب و رسومی خاص همراه است؛ اگر­چه بسیاری از آیین­ها و واژگان ثبت­شده در این نوشتار، تنها در یاد و خاطرۀ کشاورزان سال­خورده یافت می­شود. هدف این پژوهش از سویی، ثبت آداب و رسوم و آیین‌ها و از سویی دیگر، گردآوری واژگان و اصطلاحات مربوط به گندم در گویش تنگستانی است. آنچه در این نوشتار آمده حاصل پژوهش­های میدانی و گفت­و­گو با کشاورزان سال­خوردۀ روستای جمالی، از توابع تنگستان است. مطالب در دو بخش تنظیم شده‌ است: نخست، گندم در فرهنگ مردم تنگستان؛ دوم، واژگان و اصطلاحات مرتبط با گندم در گویش تنگستانی.

واژه‌های کلیدی: تنگستان، گویش تنگستانی، تنگسیری، گندم، فرهنگ تنگستان

متن کامل [PDF 725 kb]   (4336 دریافت)