1- دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ زبان وادبیّات فارسی دانشگاه سمنان
2- استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
3- استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان، ایران
چکیده: (14886 مشاهده)
باورهای عامه بخش بزرگی از فرهنگ و ادبیات هر قوم را تشکیل میدهد و برای تحقیق در افکار، عقاید، فرهنگ، تمدن و همچنین رفع مشکلات و دشواریهای موجود در فهم اشعار و متون برجایماندۀ هر قوم باید دقیقاً مورد بررسی قرار گیرند.
یکی از باورهای عامیانۀ ایرانیان، اختلاج است. خلاف طب قدیم و جدید- که آن را حرکتی غیرارادی در اندامها و اعضای بدن میداند- قدما حوادث و پیشامدهایی را که ممکن بود برای شخص، متعلقان، خویشان و دارایی او رخ دهد، به اختلاج اعضای بدن نسبت میدادند و با توجه به آن پیشگوییهایی میکردند که با طب قدیم و یافتههای علم پزشکی و روانشناسی امروز قابل تفسیر و تبیین نیست. باورهای عامه دربارۀ اختلاج آنقدر گسترده بود که در ادبیات منثور و منظوم فارسی از کتاب کلیلهودمنه گرفته تا شعر شعرای گذشته، همچون اشعار خاقانی، نظامی، کمالالدین اصفهانی، سعدی، صائب تبریزی و شعرای معاصر، چون فروغ فرخزاد و قیصر امینپور بازتاب پیدا کرده است.
در این پژوهش که برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز آن از روش کتابخانهای استفاده شده است، پس از بیان معانی لغوی و اصطلاحی واژۀ اختلاج و مبانی فیزیولوژیک این عارضه و علل حادثشدن آن در بدن انسان، جایگاه اختلاج در باورهای عامیانۀ ایرانیان قدیم و بازتاب آن در ادبیات فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که اختلاج یکی از باورهای عامیانۀ ایرانیان قدیم بوده است و اگر عضوی از بدن شخص میجهید، آن را نشانۀ وقوع رویدادی خوش و ناخوش میدانستهاند.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1396/6/8 | پذیرش: 1396/9/20 | انتشار: 1396/9/22