جستجو در مقالات منتشر شده
۴ نتیجه برای نورمن فرکلاف
دوره ۲، شماره ۶ - ( ۴-۱۳۸۸ )
چکیده
تحلیل گفتمان از اندیشه¬های زبان شناسان، نشانه شناسان، محققان هرمنوتیک و آرای میشل فوکو۱ (۱۹۲۶- ۱۹۹۲م) سرچشمه گرفته است. با اینکه این شیوه از تحلیل در رویکردهای نقد ادبی با ساختارگرایی، فرمالیسم و هرمنوتیک بیشتر پیوند دارد، برخلاف رویکردهای یادشده بر هر دو جنبه صورت و معنای متن توجه می¬کند؛ از این رو، رویکردی جامع در تحلیل متن است. صاحب نظرانی چون نورمن فرکلاف۲، روث وداک۳، تئون ون دایک۴، راجر فاولر۵ و گونتر کرس۶ در معرفی و رشد تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان گرایشی نو در تحلیل متن نقش داشته اند. در این پژوهش از میان رویکردهای یادشده، رویکرد نورمن فرکلاف به عنوان روش خاص این تحقیق انتخاب شده است. در پژوهش حاضر سعی بر این است که رمان سووشون (۱۳۴۸) با استفاده از این رهیافت تحلیل و تبیین گردد و چگونگی نگرش نویسنده در پردازش رمان بررسی شود. همچنین با عرضه روشی تازه لایه های مختلف معنا و درون مایه، که معنای نزدیک تر به رمان دارد، کشف شود. نتیجه پژوهش این است که دانشور با نگاه و رویکردی ویژه که به تحولات سیاسی و اجتماعی دوره معاصر داشته، میان عناصر اجتماعی، سیاسی و اسطوره¬ای پیوند برقرار کرده است. این رویکرد و نگرش ویژه با دیدگاه های دیگران متمایز بوده است که می توان از آن به جهان¬نگری و ایدئولوژی ویژه وی نام برد. از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی، سیمین دانشور در این اثر با انتخاب واژگان خاص، استفاده از جنبه¬های حماسی و اساطیری و پیوند آن با مذهب و تعمیم دادن این عنصر به دوره معاصر، هویت مستقل انسان ایرانی را جست وجو کرده است. وی موفق شده است از طبقه متوسط جامعه قهرمان ضداستعماری بسازد و نیز تحول طبیعی و تدریجی نقش پذیر زن را از همسری خانه¬دار تا مصلحی اجتماعی ارتقا دهد.
فاطمه ایبکآبادی، خلیل بیگزاده، ابراهیم رحیمی زنگنه، فاطمه کلاهچیان،
دوره ۶، شماره ۲۴ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
ترانههای نوازشی بخشی از ترانههای عامیانۀ کودکان هستند که از خلقوخوی مادرانه سرشارند و آرمانها، آرزوها، رنجها، حسرتها و دلتنگیهای مادر را بر پایه نظامهای فرهنگی و رفتارهای اجتماعی بیان میکنند تا محرک عواطف کودکان باشند. پژوهش پیش رو، ترانههای نوازشی فارسی را از طریق نشانههای موجود در متن، بر اساس نظریۀ تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف در سطح توصیف واژگانی با رویکردی توصیفی - تحلیلی در ۱۰۰۰ مصراع که بسامد کاربردی آنها، اساس این گزینش بوده، واکاوی کرده است. دستاورد پژوهش نشان میدهد، انواع طبقهبندی واژگانی بر اساس نظریه مذکور در این گونه از ترانهها کاربرد داشته؛ اما بسامد کاربرد واژههای زبان محاورهای بیش از گونههای دیگر است. چنانکه گفتمان مادر در بیان واقعیتهای اجتماعی مانند مردسالاری، برتری جنسیتی، بیوفایی همسر، فقر و اوضاع نابسامان اقتصادی و بیداد زمانه در قالب واژههای محاورهای و عامیانه با زبانی ساده و زیبا و برخاسته از عشق و عاطفه آمده است. بر این اساس، واژههای ترانهها نقش مؤثری در آفرینش عاطفۀ شعری و انتقال احساس مادرانه (ترس از آینده، امید به آینده، نفرت، تنهایی و درنهایت پذیرش مخاطب) دارند. چنانکه بیان واقعیتهای جامعه در قالب واژههای عامیانه، سبب فهم کامل کودک از واقعیتهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و نیز اثرگذاری کلام مادر بر ذهن وی (کودک) شده است.
دوره ۹، شماره ۵ - ( ۹-۱۳۹۷ )
چکیده
در جستار پیش رو، سعی کردهایم با توجه به نظریۀ «نابرابری قدرت در دیالوگ» فرکلاف، با بررسی دیالوگهای بین شخصیتهای متضاد و همتراز، در رمان آتش بدون دود نادر ابراهیمی، به شناخت شخصیتهای قدرتمدار یا منفعل بپردازیم و از نگاه و جانبداریهای ایدئولوژیک نویسنده رمز گشایی کنیم. برای نظم بیشتر این چارچوب نظری، از پرسشهای مطرحشده در مدل پیشنهادی شورت (۱۹۹۶) برای شناخت قدرت در دیالوگ نیز استفاده شد، تا نوع روابط و نحوۀ تسلط قطبهای شخصیتی داستان «گالانپهلوان متکی بر قدرت بدنی» و « آلنی قهرمان متکی بر قدرت فکر و اندیشه» تجزیه و تحلیل شود.
تجزیه و تحلیل دادههای بررسیشده، حاکی از آن است، نحوۀ برخورد دو شخصیتمحوری رمان، در دیالوگ با دیگران، نسبت مستقیم با فراز و نشیبهای دوران زندگی آنان دارد. دیالوگهای گالان با اطرافیانش به افراد خاصی محدود است و بهمرور این دایره تنگتر میشود و بههمراه آن، از قدرت او نیز کاسته میشود و با مرگش، هژمونی زورگویی و تسلط قهری و اجباری او پایان میپذیرد. در حالی که، آلنی نهتنها با همۀ مردم بهخصوص، زنان و اقشار طبقۀ پایین اجتماع وارد گفتوگو میشود؛ بلکه آنان را وادار میکند تا محور گفتوگو با اطرافیانشان قرار بگیرند. این عمل، باعث افزایش پذیرش مرام فکری و سیاسی او میشود و بعد از مرگش نیز تفکراتش در سخن و عمل نسل بعدی بهسرعت تکثیر میشود.
دوره ۲۱، شماره ۸۶ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
نادر ابراهیمی ۴۹ اثر کودک و نوجوان منتشر کرد که تاکنون در هیچ کار پژوهشی با رویکرد تحلیل گفتمان تأثیر گفتمانهای سیاسی-اجتماعی بر آنها بررسی نشده است. در این مقاله، سعی شده با تکیه بر دو نظریۀ تحلیل گفتمان جیمز پل جی و نورمن فرکلاف، تأثیر گفتمانهای سیاسی-اجتماعی بر آثار کودک و نوجوان او نشان داده شود. نتایج پژوهش نشان میدهد «ایراندوستی» همواره در مرکز توجه ابراهیمی قرار داشته است، با این تفاوت که تحت تأثیر تحولات سیاسی-اجتماعی، عناصری به این گفتمان ملیگرایانه افزوده یا از آن کاسته میشود: ۱. در سالهای پیش از انقلاب، داستانهای ابراهیمی بیشتر ذیل گفتمانهای ملی درونزا قرار میگیرد که بر تلاش و کار ملی برای ساخت ایران تأکید میکند؛ ۲. همزمان با پیروزی انقلاب، عنصر «سیاست» آشکارا به داستانهای او راه مییابد و از این حیث میتوان آثار او را ذیل گفتمان انقلابی قرار داد با محوریت پرداختن به طاغوتستیزی، بزرگداشت انقلاب و مبارزات انقلابیون؛ ۳. با پایان یافتن جنگ، داستانهای او ذیل «گفتمان سازندگی» صورتبندی میشود که در آن همچنان ایراندوستی در مرکز توجه قرار دارد و بیش از هر چیز به تواناییهای بالقوۀ ایران در زمینۀ صنعت و بهطورکلی توسعۀ اقتصادی تأکید میشود. ادبیات او در این دوران همچنان سیاسی است و عنصر «غربستیزی» بیش از دورههای قبل در آثارش دیده میشود.