۲۱ نتیجه برای باروری
دوره ۰، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۸۶ )
چکیده
چکیده
خدایبانوان باروری، ایزدان محافظ حاصلخیزی و ناظر بارداری و تولد در بسیاری از تمد نهای چندخدایی هستند.
گرچه اندیشه یافتن کاربرد آثار بدست آمده از مردمان پیش از تاریخ، راهی جز به گمان نم یبرد؛ اما با تکیه بر
اساطیر به جای مانده از عهد تاریخی و داستانهای فولکلوریک، م یتوان کارکردهای زیر را برای پیکر کهای
خدایبانوان باروری برشمرد:
۱. تجسم ایزدبانوی مورد پرستش در منطقه، که غالباً خدای زمین و آ بها و در ارتباط با عشق، باروری و
حاصلخیزی است.
۲. استفاده در آیینهای باروری زمین، دام و انسان، آیی نهای بلوغ، درمان بخشی زنان سترون و یاری بانوان به
هنگام زایمان.
۳. نماد مادر، برای قرار دادن در مقابر کودکان درگذشته و همراهی آنان در سفر پس از مرگ.
این نوشتار به بررسی خدایبانوان مرتبط با حاصلخیزی در میانرودان و شرق میانه، آناتولی، مدیترانه، اروپای پیش از
تاریخ، اژه و یونان، رم، اسکاندیناوی، ایرلند، آفریقا، مصر، هند، چین، ژاپن، قاره آمریکا و سرزمی نهای شمالی
م یپردازد.
ثمین اسپرغم، ابوالقاسم قوام، سمیرا بامشکی،
دوره ۶، شماره ۲۱ - ( ۶-۱۳۹۷ )
چکیده
میان دو سرزمین ایران و هند، شباهت‌های فرهنگی، اعتقادی و ادبی بسیاری دیده میشود. یکی از موارد مشابهت در ادبیات این دو سرزمین، همانندی میان قصۀ مشهور ایرانی «فایز و پری» و اسطورۀ هندی «ازدواج گنگا و شاه شانتن» است که تاکنون کسی بدان نپرداخته است. در این مقاله، به کمک نظریۀ «اسطوره‌شناسی ساختارگرا»ی لوی استروس به بررسی ساختاری این قصه و اسطوره می‌پردازیم. بررسی ساختاری این روایات، توجه به نمادها و نشانههای موجود در آنها و کارکردهای شخصیتها، شباهت ساختاری بسیاری از این روایات به یکدیگر را آشکار میکند. چنین می‌نماید که اسطورۀ هندی یادشده، صورت کهن‌تر قصۀ «فایز و پری» است. همچنین نتیجۀ پژوهش حاضر نشان میدهد این روایت‌ها در ژرف‌ساخت خود بیانگر تقابل‌های دوگانۀ «باروری/ بارخواهی(ناباروری)» و «آسمان/ زمین» هستند.
مریم حقی،
دوره ۶، شماره ۲۳ - ( ۹-۱۳۹۷ )
چکیده
یکی از جلوههای فرهنگ مردم هر سرزمین، آداب و رسوم رایج در میان آنهاست. در کشور ما نیز از دیرباز و به مناسبتهای گوناگون، آیینهای مختلفی اجرا میشده است. این آیینها با وجود تنوع فراوان، وجوه اشتراک بسیاری دارند که بررسی این اشتراکات ما را به شناخت بهتر و عمیقتر آنها رهنمون میسازد. یکی از این نقاط مشترک که در بسیاری از آیینهای فولکلوریک ـ که جنبۀ نمایشی دارند ـ دیده میشود، تهدید و تضمین است؛ به این شکل که با بروز مشکلی خاص، شخص (یا حیوان، درخت، شیء) بهطور نمایشی تهدید میشود و کتک میخورد و فرد دیگری ضمانت او را میکند و قول میدهد که مشکل برطرف شود. آیینهایی که این شیوه در آنها استفاده میشود معمولاً با هدف بارانخواهی، آفتابخواهی، بختگشایی، بارور شدن درخت، باروری حیوانات، به هدف زدن تفنگ و... اجرا میشوند. هدف از این پژوهش ـ که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده ـ معرفی تهدید و تضمین نمایشی بهعنوان یکی از خویشکاریهای مهم در برخی رسوم عامیانه است.
جبار نصیری، اسحاق طغیانی،
دوره ۷، شماره ۲۵ - ( ۲-۱۳۹۸ )
چکیده
منظومه کردی شیرین و فرهاد به روایت مام احمد لطفی یکی از نظیرههای است که به پیروی از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. این اثر به زبانی ساده و روان، روایتگر داستانی متفاوت دربارۀ سرگذشت شیرین و فرهاد با ساختاری افسانهمانند است. در منظومۀ کردی جز نام شخصیتها، سیر اصلی حوادث و چارچوب کلی داستان با روایت نظامی اختلاف دارد. داستان این منظومه بر پایه ردهبندی محتوایی افسانهها در زیرمجموعه افسانههایی قرار میگیرد که در آن اژدهایی دختری را می‌رباید تا اینکه پهلوانی او را نجات میدهد. با وجود این، مطالعۀ تطبیقی دو منظومه از منظر بنمایههای اسطورهای نشان‌دهندۀ زیرساخت و پیرنگ مشترک این آثار است؛ بدین ترتیب که خسرو (در خسرو و شیرین) و فرهاد (در منظومۀ کردی) مصداق خدای باروریِ شهیدشونده بهشمار میآیند با این تفاوت که در منظومۀ کردی، فرهاد همانند سایر خدایان باروری، رستاخیز مجدد ندارد. شیرین در هر دو داستان، به روشهای مختلف، نقش الهۀ باروری و عشق را ایفا میکند. چیستی، موضوع و کارکرد اسطورۀ باروری از نظر تاریخی نمایانگر دوره کشاورزی و از نظر فلسفی بیانگر رستاخیز انسان در جهان دیگر است.
سمیه السادات طباطبایی،
دوره ۷، شماره ۲۷ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
دوبارکه نام عروسکی است که قاضی تنوخی، ادیب عربینویس سدۀ چهارم هجری، در کتاب نشوار المحاضره و أخبار المذاکره، از آن یاد میکند. از گزارش خُرد تنوخی برمیآید که ساختن این عروسک در بغداد و بر بام نهادنش در شب نوروز با آیینهای کهن سال نو بهویژه با آیین ازدواج مقدس در پیوند است. این جستار میکوشد با تکیه بر نشانههای یافتشده در بازگفت تنوخی و نیز به یاری نشانههای برونمتنی ـ جشن سال نو در بابل و آیینهای عروسکی بارانکرداری در ایران ـ از چیستی دوبارکه و پیوندش با بغبانوی باروری پرده بردارد و چگونگی برگزاری این آیین فراموششده را بشناساند. مهمترین یافتۀ این کاوش آن است که باشندگان بغداد نمایشی آیینی را بر پا میدارند و دوبارکه ایزدبانوی باروری است که طی این آیین در پیکر عروسک نمایانده میشود. از این رو میتوان دوبارکه و آیین او را همچون میرنوروزی در جرگۀ نمایشهای آیینی نوروز جای داد.
دوره ۸، شماره ۲۰ - ( ۱۲-۱۳۸۳ )
چکیده
چکیده
با توجه به اهمیت خانواده و نقش آن در تشکیل جوامع بشری و توصیه اسلام بر حفظ و قوام آن، تساهل و کوتاهی در مقابل موضوعات جدیدی که در این حوزه بروز میکند موجه نیست. یکی از این موضوعات، باروری مصنوعی است. حق داشتن فرزند در مواردی که زوجین یا یکی از آنها قادر به تولید مثل نیست، نباید بهانه‌ای برای نادیده گرفتن اصول اخلاقی و فرزنددار شدن از طریق راههای غیرطبیعی یا خارج از ازدواج فراهم سازد.
لقاح خارج از رحم و سایر روشهای باروری مصنوعی از اموری است که به وسیله دانشمندان غربی در قرن اخیر به طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار گرفت. تولد «لوئیز براون» در سال ۱۹۷۸ نتیجه مثبت این تحقیقات بود.
در این مقاله با استفاده از نظر فقها، دیدگاه دین اسلام در مورد باروری مصنوعی، مبتنی بر فقه امامیه از نظر جواز یا حرمت، نسب، ارث و ازدواج مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله جنبه‌های مختلف این موضوع را تبیین و بعضی از مسائل مورد نزاع در این رابطه را آشکار میسازد.
ملاک حلیت و حرمت در تلقیح مصنوعی بر طبق نظر اکثر فقهای اسلامی بستگی به وجود یا عدم وجود رابطه صحیح یا غیرشرعی بین زن و مرد است. در عین حال فرزند متولد شده از اسپرم مرد و تخمک زن فاقد رابطه زوجیت، دارای حقوقی از نظر نسب، ارث ، نفقه و غیره است.
عظیم جباره ناصرو،
دوره ۸، شماره ۳۱ - ( ۱-۱۳۹۹ )
چکیده
بررسی دقیق و سنجیدۀ قصهها میتواند درک درستی از باورها، اندیشهها، شیوه زندگی، توتم‌ها، اسطورهها و کهنالگوهای یک قوم در اختیار پژوهشگر بگذارد. یکی از این قصهها ـ که تاکنون در هیچ منبع مکتوبی ثبت نشده ـ قصه «درخت زندگی» است که در منطقه کوهمرهسرخی فارس رایج است. این قصه بهگونهای با بنمایههای اساطیری درآمیخته است که تعیین مرز دقیق میان قصه و اسطوره در آن بسیار دشوار است. هدف نگارنده، بررسی این بنمایهها در قصه «درخت زندگی» است. برای انجام این کار، نخست بهشیوه میدانی، قصه از راویان متعدد ثبت و ضبط شده و سپس به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به بررسی بنمایههای اساطیری پرداخته شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که چند بنمایه اصلی، محورهای اساسی قصه را تشکیل میدهند: ۱. قهرمان قصه، عوامل زایش ـ گاو، دختر، ابرهای بارانزا را از چنگ نیروهای شر ـ دیوان نجات میدهد و طراوت و سرسبزی را به جهان بازمیگرداند. ۲. قهرمان و همراهانش از ششخان برای بازگشت به خانه میگذرند. ۳. قهرمان قصه بهسوی درخت زندگی ـ درخت انار که در مرکز و محور عالم قرار دارد حرکت میکند و پس از زندانی کردن نگهبان درخت، از میوه درخت میچیند. ۴. درخت انار و درخت انجیر بهمنزلۀ نمادهای باروری در قصه مطرح میشوند. اسطوره باروری و تلاش قهرمان برای رسیدن به میوه بارورکننده، یکی از محورهای اصلی داستان است. ۵. ایزد سروش با عنوان «سروشی غیبی» در نقش هدایتگر و راهنمای قهرمان قصه ظاهر میشود.
عظیم جباره ناصرو،
دوره ۸، شماره ۳۴ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
قصهها بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه را شکل میدهند. این بخش از فرهنگ عامه، جلوهگاه باورها، اندیشهها و شیوههای زندگی مردم هر ملت است. قصههای هر منطقه، بهویژه قصههای شفاهی، بستری مناسب برای واکاوی باورهای اساطیری و توتمی آن قوم است. در این پژوهش یکی از رایجترین قصههای منطقه کوهمره سرخی استان فارس با عنوان قصه «دختر و آهو» واکاوی شده است. هدف این پژوهش در گام نخست، ثبت قصهای است که تاکنون در هیچ منبعی نیامده و در گام دوم، بررسی بنمایههای اساطیری قصه، به روش توصیفی ـ تحلیلی است. روش پژوهش در این جستار، میدانی و کتابخانهای است؛ نگارنده نخست بهروش میدانی، این روایت را از ۵ نفر از روستاییان شنیده و ضبط کرده و سپس با سنجش روایتهای مختلف با یکدیگر، کاملترین روایت را مبنا قرار داده است. در گام بعد، با استفاده از منابع کتابخانهای، بنمایههای اساطیری قصه استخراج و بررسی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد باورهای اساطیری در همه محورهای داستان، گاه آشکارا و گاه نمادین و رمزآلود دیده میشود. نگارنده کوشیده است این بنمایهها را در بخشهای زیر بررسی کند: ۱. خلاصه روایت شفاهی؛ ۲. بلوط شهیدو، درختی مقدس در منطقۀ کوهمره سرخی؛ ۳. دخیل بستن بر درخت به امید بارداری؛ ۴. تولد دختر شگفتانگیز درخت و زاده شدن او از تنه درخت؛ ۵. روییدن گیاه از خون شخصیت بیگناه قصه؛ ۶. نقش پریان در قصه؛ ۷. مو بهعنوان ابزار باروری؛ ۸. دفن کردن استخوان؛ ۹. درخت زندگی؛ ۱۰. سفر به جهان زیرین/ مردگان در خواب؛ ۱۱. گذر از هفتخان.
سودابه کشاورزی، زرین تاج واردی، محمود رضایی دشت ارژنه،
دوره ۹، شماره ۳۹ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
اسطورههای باروری یکی از مهمترین و تکرارشوندهترین انواع اساطیر ملل جهان است که شرح سرنوشت «ایزد نباتی شهیدشونده»، «پهلوان/ ایزد اژدهاکش» و «پهلوان/ ایزد دیوکش» و معمولاً تمثیلی از مرگ و حیات طبیعت یا تغییر فصل‌هاست. باورهای اساطیری ضمن اینکه در میان مردم در حال اشاعه است در ناخودآگاه جمعی مردم نیز انباشته شده است؛ بنابراین افسانه ها ــ که آفرینندگان آن عموم مردم هستند ــ محمل مناسبی برای بازتاب اساطیر باروری در دورانهای مختلف هستند. ازاین‌رو، در این مقاله با روش توصیفی ـ تطبیقی به بررسی بازتاب اساطیر باروری در ۱۴۰ افسانۀ متعلق به استانهای چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد پرداخته می شود. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به الگوهای اساطیری باروری تبلوریافته در افسانه های استانهای مذکور است. خواننده با مطالعۀ این مقاله درمی یابد که الگوهای «ایزد نباتی شهیدشونده» در ۱۴ افسانه، «پهلوان/ ایزد اژدهاکش» در ۹ افسانه و «پهلوان/ ایزد دیوکش» در ۳۰ افسانه بازتاب یافته است. اساطیر باروری تحت‌تأثیر مسائل دینی و تغییر گفتمان مادرسالاری به مردسالاری در افسانه ها دچار دگردیسی شده اند.
محمد ریاض رئیسی،
دوره ۱۰، شماره ۴۵ - ( ۵-۱۴۰۱ )
چکیده
توتم یکی از مشخصه های جوامع ابتدایی است. بلوچ ها بسیاری از آداب، رسوم و باورهای بسیار کهن خود را حفظ کرده اند. نشانه هایی از باور به برخی از توتم ها، هم اکنون هم در فرهنگ عامه و ادبیات است. سیه مار با نام علمی » سیه مار « بلوچی مشاهده می شود. یکی از توتم های شاخص بلوچ، یکی از گونه های مارهای سمی و خطرناک کبری در منطقۀ بلوچستان است و درباره آن »Bungarus« افسانه ها و حکایت های بسیاری وجود دارد. سیه مار و سمبل های آن در فرهنگ و ادبیات بلوچی، بازماندهای از باورهای توتمی کهن است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری ازنظریه های روانکاوی فروید و لاکان نشان می دهیم که چگونه سیه مار یکی از توتم های مهم بلوچ ها شده است و چگونه تا زمان حال در فرهنگ عامه و ادبیات بلوچی به حیات خود به مثابۀ یک توتم ادامه داده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیه مار از انواع توتم های روانشناختی است و پیوندهای ژرفی با میل، انگارههای جنسی زنانه و مردانه، تولید مثل، ترس، اضطراب، فقدان، ژوئیسانس، فالوس و باروری دارد و جایگاه توتم سیه مار در فرهنگ عامه و ادبیات بلوچی، بیش از هرچیز، بازنمایی و به حرکت درآوردن نشانه های جنسیت و باروری در پهنۀ زندگی اجتماعی است.
محمد مشهدی نوش‌آبادی،
دوره ۱۰، شماره ۴۷ - ( ۹-۱۴۰۱ )
چکیده
جِل جِلانی آیینی کهن با بنمایههای ایرانی است که در روستای کوهستانی طامۀ شهرستان نطنز برگزار میشود. بدین ترتیب که در سه شب منتهی به نوزدهم دی‌ماه، جوانان آبادی در شامگاهان آتشی می‌افروزند، آنگاه به در خانه‌ها می‌روند و با خواندن اشعاری برای اهل خانه آرزوی برکت و سلامتی می‌کنند، سپس صاحب‌خانه با رغبت و احترام هدایایی خوراکی از نوع میوه و خشکبار در سینی می‌نهد و به گروه میدهد، گروه آن را در خورجین الاغ خود می‌ریزد و سراغ خانه‌ای دیگر می‌رود، در پایان در مسجدی کوچک جمع میشوند و هدایا را بین خود تقسیم می‌کنند. این آیین کمی با گذشته تفاوت دارد، زیرا پیش‌تر بر گلوگاه درختان سنگ می‌گذاشتند و آتش را در بالای کوهی می‌افروختند تا نور آن به همۀ باغات برسد. داده‌های این پژوهش که به‌صورت میدانی و اسنادی گردآوری شده و از جهت دینی و آیینی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج مقاله نشان میدهد آیین جل جلانی برگرفته از آیینهای دی‌ماهی ایرانی است که شباهت‌های زیادی با جشن‌های سده و هیرومبا زرتشتی و آیین نیمۀ ماه رمضان مسلمانی دارد، اما به‌عکس آیین نیمۀ ماه رمضان بنمایه و اصالت ایرانی خود را تا حدود زیادی حفظ کرده و متناسب با حوایج روستاییان باغ‌دار که با مشکل سرمای کوهستان و یخ‌زدگی درختان مواجه هستند، به حیات خود ادامه داده است.
دوره ۱۱، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
اتوجه به شکل گیری و تکامل حیات در کنار میدان های مغناطیسی استاتیک ،مواجهه دائمی توانایی سازش را به موجودات داده است .مغناطیس درمانی از شاخه های طب مکمل محسوب می شود ،که با استفاده از میدان های مغناطیسی با شدت پایین و غیر مضر به بدن صورت می گیرد. با مطالعه بر روی زوج های نابارور،۲۰درصد عامل مردانه، تنها علت ناباروری است ودر ۵۰درصد موارد به عنوان یکی از عوامل مداخله کننده محسوب می شود. یکی از عوامل تاثیر گذار مربوط به ناباروری در مردان مربوط به اسپرم است . در تحقیق حاضر ،نمونه های نرمال تحت میدان مغناطیسی در شدت های ۶،۱ و۱۲ میلی تسلا و در بازه های زمانی ۳،۱ و۵ ساعت قرارگرفتند . بررسی های میزان حرکت اسپرم توسط نرم افزارکاسا وهمچنین میزان زندمانی اسپرم ها توسط رنگ آمیزی ائوزین نکروزین ونیز مورفولوژی توسط رنگ آمیزی پاپانیکولا انجام گرفت .نتایج این مرحله بر روی اسپرم های نرمال نشان دهنده ینتایج نشان دهنده تاثیر میدان مغناطیسی برحرکت اسپرم های تحت تاثیر میدان است و کاهش معناداری در حرکت اسپرم هایی که تحت اثر میدان نبودند مشاهده شد .همچنین بررسی های مورفولوژی نشان دهنده عدم تاثیر میدان مغناطیسی بر مورفولوژی اسپرم است .در آزمایش ها ی زنده مانی ،اسپرم هایی که تحت اثر میدان مغناطیسی نبودند باکاهش معناداری همراه بود ونیز مورفولوژی اسپرم بدون تغییر است.
دوره ۱۲، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۸۸ )
چکیده
هدف: تقریباً در ۵۰ درصد موارد از ناباروری فاکتورهای مردانه به‌تنهایی یا همراه با فاکتورهای زنانه دخالت دارند. یکی از ناهنجاری‌هایی که اخیراً نقش آن در ناباروری بررسی شده است تغییرات نابه‌جا در الگوی اپی‌ژنتیک خصوصاً متیلاسیون است که میتواند باعث تغییر در بیان و حتی خاموشی ژن شود. GSTM۱ (گلوتاتیون S- ترانسفراز mu۱) بهعنوان پروتئین انتقالی درون سلولی در انتقال هورمون‌ها و استروئیدهای جنسی ضروری برای اسپرماتوژنز شرکت میکند. گزارش‌های اخیر بیانگر نقش داشتن ژن GSTM۱ در ناباروری مردان می‌باشد. به دلیل عملکرد مهم این ژن در اسپرماتوژنز و محافظت از اسپرم‌ها، گزارش نقش تغییرات اپی‌ژنتیکی این ژن در ناباروری مردان در بعضی جمعیت‌ها و همچنین نقش تغییرات اپی‌ژنتیکی این ژن در بیماری‌های مختلف دیگر و فرضیه نقش این ژن و تغییرات اپی‌ژنتیکی آن در بیماران ایرانی مبتلا به ناباروری مردان بررسی شد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق روی نمونه خون محیطی ۵۰ مرد نابارور مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی و ۵۰ فرد بارور بهعنوان کنترل، همچنین نمونه بافت بیضه از ۳۲ فرد نابارور مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی و ۵ فرد نابارور انسدادی بهعنوان کنترل انجام گرفت. روش استفاده شده در این تحقیق برای بررسی متیلاسیون Methylatoin Specific PCR است.
نتایج: در مورد ژن GSTM۱ در همه نمونه‌های خون و بافت بیمار و کنترل، آلل متیله و غیرمتیله مشاهده شد، به‌جز در مورد ۲ نمونه (۲۵/۶ درصد) بافت نابارور غیرانسدادی که تنها آلل متیله وجود داشت.
نتیجه‌گیری: با این که در نتایج حاصل از این تحقیق، تمایل به سمت متیله شدن ژن GSTM۱ در بیماران ایرانی مبتلا به آزواسپرمی مشاهد شد ولی این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نیست (۳/۰=P-value). براساس این تحقیق به‌نظر می‌رسد که ارتباط بین متیلاسیون ناحیه پروموتری ژن GSTM۱ که در بعضی از تحقیقات انجام شده در بیماران مبتلا به آزواسپرمی متیله شده است؛ دربیماران ایرانی نقش نداشته باشد.
دوره ۱۳، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۲۷ )
چکیده
الهدف والغایه من هذه المقاله هو عرض دراسه مقارنه بین اسطوره «سیاوش» و «أُدونیس»، والأسطورتان خصبتان مثمرتان.
الارتباط المعنوی ساطع جلّی فی الاسطورتین حیث نشاهد الإئتلاف بین القوی الطبیعیه الخصبه المزهره ومراسیم ومواسم العزاء ظاهره للعیان. وهذا یدلُّ دلالهً واضحه علی أنَّ هناک صلات واقتران وروابط بین فلاحی الهلال الخصیب وایران طالت الآداب والسُنن والعادات واتقالید والثقافات الموروثه.
وقد أحرزت هذه المقاله علی سجایا وخصال مشترکه فی الحضارات والثقافات بین ایران وشعوب غربی آسیا تستحق الإلتفات والعنایه وغایه الاهتمام. وعدّت هذا الوقع نتیجه الإنفعال والتأثر بین هاتین المنطقتین، تلک العلاقات العاطفیه الجیاشه التی سیطرت علی المنطقه من جبال زاگرس الی سواحل البحر الأبیض المتوسط وخلّدت الحب والعطف والحنان.
دوره ۱۶، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۲ )
چکیده
بیش از نیمی از بیماران سرطانی تحت یکی از انواع روشهای درمان سرطان مانند شیمیدرمانی یا پرتودرمانی قرار میگیرند. متأسفانه درمان با روشهای تهاجمی، عوارض جانبی و گاهاً شدیدی را بر جای میگذارد. بیمارانی که تحت شیمیدرمانی قرار میگیرند مستعد ابتلا به نقص تخمدان زودرس شده که عاملی مهم در ناباروری است. بنابراین بهمنظور حفظ قدرت باروری، انجماد بافت تخمدان برای خانمهایی که در اثر شیمیدرمانی، رادیوتراپی، ناهنجاریهای ژنتیکی یا بیماری‌های خاص دیگر مبتلا به ناباروری میشوند و برای دختران نابالغ نیز بهعنوان تنها راه ممکن برای ذخیره سلولهای جنسی توصیه میشود.
دوره ۱۷، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۳ )
چکیده
هدف: این فرضیه وجود دارد که سلولهای بنیادی پس از پیوند، قابلیت تومورزایی دارند. سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی دارای قابلیت تکثیری بالا و کلونیزایی بوده که مربوط به بیان یکسری از ژنهای پرتوانی نظیر ژن c-Myc است؛ بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی قابلیت تومورزایی سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی بعد از کشت در آزمایشگاه و پیوند به حیوانات با نقص سیستم ایمنی بوده است. مواد و روش‌ها: سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی حاصل از بافت بیضه موش ۳-۵ روزه نر نژاد NMRI پس از دو مرحله هضم آنزیمی، کشت داده شدند. پس از کشت سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی بهمدت یک ماه، کلونیهای بهدست آمده با استفاده از نشانگر Oct۴ و Plzf تعیین ماهیت شدند. سپس بیان ژنهای پرتوانی Oct-۴، Nanog و c-Mycبررسی شد. تعداد ۱۰۶× ۵ از سلولها به‌صورت زیر پوستی به موش با نقص سیستم ایمنی پیوند و پس از ۸ هفته محل پیوند سلولها از نظر ایجاد تومور ارزیابی شدند. سلولهای بنیادی موشی رده CCE بهعنوان کنترل مثبت، استفاده شدند. تومورهای بهوجود آمده با کولیس اندازهگیری شد. نتایج: کلونیها پروتئین Oct-۴ و PLZF را بیان کردند. میزان بیان ژنهای پرتوانی در این سلولها به نسبت سلولهای بنیادی جنینی بهطور معنیداری پایینتر بود. سلولهای بنیادی جنینی موشی تومور ایجاد نمودند ولی کلونیهای اسپرماتوگونی قادر به ایجاد تومور نبودند. نتیجه‌گیری: سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی موشی در مقایسه با سلولهای بنیادی جنینی قادر به ایجاد تومور در بدن نیستند. به دلیل بیان پایین ژنهای پرتوان بهویژه ژن c-Myc قابلیت تومورزایی این سلولها بهطور معنیداری کاهش یافته است. با این حال مطالعه در مورد نمونه انسانی نیز باید بررسی شود.
دوره ۱۷، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۶ )
چکیده
با توجه به اهمیت مطالعات ابعاد مختلف کلان باروری، این مقاله به دنبال بررسی تعیین کننده های کلان اقتصادی- اجتماعی نرخ باروری کل و همچنین شناسایی شدت اثر این مؤلفه ها بر تغییرات باروری کل در ایران است. بدین منظور، ضمن شناسایی چهار معیار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی(بیولوژیکی) مؤثر بر باروری کل، اثر هر یک بر متغیر وابسته با استفاده از تکنیک اقتصاد سنجی به روش ARDL و الگوی ECM، مورد آزمون قرار می گیرد. نتایج نشان می دهد شاخص امید به زندگی زنان، در عمده مدل های این مطالعه نه تنها رابطه مثبت و معنی داری داشته، بلکه ضرایب آن بیش از دیگر متغیرها ظاهر شده است. ضمن اینکه بجز تولید سرانه، روابط سایر متغیرهای اثرگذار بر باروری کل (در مدل های پویا و بلندمدت) مطابق انتظار و معنی دار بوده است. همچنین سرعت تعدیل الگوی باروری کل بسیار کند بوده و نوسانات کوتاه مدت به تدریج و با تاخیر زیاد به تعادل بلندمدت می رسد. از لحاظ اثر گذاری و تعیین کنندگی نیز، می توان گفت که به ترتیب، بعد بهداشتی (بیولوژیکی) بر بعدهای فرهنگی و اجتماعی مقدم می باشد. بعد اقتصادی نیز در مرتبه آخر جای گرفته است. بنابراین، توجه و تأکید بر مقوله بهداشت باروری در سیاستگذاری ها در کنار سایر مقوله ها به خصوص تشویق ازدواج افراد در سن ازدواج با حمایت های اجتماعی خاص، می تواند در پویایی جمعیّت و بهبود باروری کل به بیش از سطح جانشینی کمک نماید.
دوره ۱۸، شماره ۴ - ( ۹-۱۳۹۷ )
چکیده
کاهش نرخ باروری در سال های اخیر، یکی از دغدغه های مهم کشور بوده است که می تواند از دلایل متعدد اقتصادی و اجتماعی نشات گرفته باشد. یکی از مهم ترین متغیرهای مؤثر بر باروری، درآمد انتظاری آینده افراد می باشد که ارتباط مستقیمی با میزان اطمینان آنان از دستیابی به شغل پایدار و پایدار ماندن شغل کنونی آنان خواهد داشت. این پژوهش، به دنبال بررسی تأثیر نااطمینانی بازارکار بر نرخ موالید در استان های ایران در دوره ۱۳۹۲-۱۳۸۴ بوده است. به منظور بررسی این تأثیر، از داده های تابلوی استفاده شده است. از آنجایی که شاخصی مجزا برای نااطمینانی بازارکار وجود ندارد، در این پژوهش، ابتدا شاخصی برای نااطمینانی شغلی زنان و مردان برای هر یک از استان ها در دوره مورد بررسی محاسبه شد. نتایج برآورد، نشان از آن دارد که نااطمینانی شغلی در بین زنان و مردان تأثیر مهمی بر تمایل به فرزندآوری و باروری در استان های ایران داشته است؛ به گونه ای که افزایش نااطمینانی شغلی بین مردان، سبب کاهش نرخ باروری و در مقابل، تشدید نااطمینانی شغلی و ناامیدی از یافتن شغل در بین زنان، سبب بهبود نرخ باروری در استان های ایران شده است. با توجه به نتایج پژوهش، ساختار بازارکار و نگرش های انتظاری به بازارکار، در بین زنان و مردان، با تأثیری که بر انتظارات درآمدی آتی آنان خواهد داشت، متغیر مهمی در تعیین تمایل به فرزندآوری در درون خانواده است. از این رو، نیاز است تا برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی در کشور، توجهی ویژه به این مساله داشته باشند. به عبارت دیگر، نظام برنامه ریزی می تواند به صورت غیرمستقیم با بهبود ساختار بازارکار، سبب بهبود نرخ باروری در استان های ایران شود.
دوره ۲۰، شماره ۶ - ( ۸-۱۳۹۷ )
چکیده
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از مهم ترین گیاهان روغنی در ایران و بسیاری دیگر از کشورهای جهان محسوب می شود. مگس گلرنگ، Acanthiophilus helianthi Rossi یکی از آفات محدودکننده این محصول در کشورهای مختلف و مهم ترین آفت این محصول در ایران می باشد. در پژوهش حاضر، تاثیر ۱۰ ژنوتیپ مختلف گلرنگ بر زیست شناسی و پارامترهای رشد جمعیت A. helianthi در شرایط آزمایشگاهی در دمای ۱±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد و دوره نوری ۱۶:۸ (روشنایی:تاریکی) ساعت مورد بررسی قرار گرفت. کوتاه ترین و طولانی ترین دوره رشدی به ترتیب روی ارقام مکزیکو ۳۷ (۳۱/۰ ± ۸۵/۱۶ روز) و گلدشت (۵۹/۰ ± ۷۶/۲۱ روز) به دست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) از ۱۲۹/۰ تا ۱۸۶/۰ بر روز نوسان داشت که کم ترین آن روی گلدشت و بیش ترین آن روی مکزیکو ۳۷ بود. نرخ خالص تولیدمثل (R۰) روی ژنوتیپ های مختلف گلرنگ بین ۸۰۹/۵۰ تا ۸۴۶/۱۲۵ نتاج متغیر بود. نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و مدت زمان طول یک نسل (T) روی ارقام مختلف گلرنگ به ترتیب از ۱۳۸/۱ تا ۲۰۵/۱ بر روز و ۷۷۸/۲۵ تا ۴۲۱/۳۰ روز نوسان داشت. نتایج نشان داد که ارقام گلدشت، لاین ۴۱۱ و KW۲ برای مگس گلرنگ چندان مناسب نبوده و به نظر می رسد که نسبت به سایر ارقام از مقاومت بیش تری در برابر مگس گلرنگ برخوردار بودند. همچنین به دلیل داشتن عملکرد بالا احتمالا دارای پتانسیل لازم برای استفاده در مدیریت تلفیقی این آفت در مزارع گلرنگ می باشند.
دوره ۲۰، شماره ۸۱ - ( ۲-۱۴۰۲ )
چکیده
نخل در سرشت اساطیری خود یکی از ایزدان نباتی بین‌النهرینی و عیلامی است که نشانه‌هایی از ذات بغانه او در تجسّد انسانی و دگرگون‌شده آن در باورها و آداب و رسوم مردم جنوب ایران در ارتباط با اساطیر آفرینش و باروری بر جای مانده است. سرگذشت اساطیری نخل به صورت انسان‌پنداری در بیشتر سنتها و باورهای عامیانۀ مردم جنوب به هم شباهت دارد و باعث شده است باورهایی چون آفرینش نخل از نخاله انسان و دانستن نخل به عنوان همدم در جنوب رواج داشته باشد. قداست نخل و باورهایی نظیر اینکه نخل اندام و احوالی چون انسان دارد و آیینهایی چون عروس‌کردن، تهدید نمایشی و قربانی نخل و... در اسطورههای زایش و باروری ریشه دارد. فرایند شخصیت‌سازی مردم جنوب از نخل از نظر چرخه مرگ و حیات و رستاخیز تا الهه باروری، مکمّل یکدیگر و بیانگر تلقی از جایگاه کیهانی نیروی مؤنث در نظام هستی است. این مقاله با بررسی میدانی و کتابخانهای به روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی اساطیر مربوط به آفرینش و باروری در باورهای عامیانه مردم جنوب درباره نخل با تکیه بر مردم جهرم پرداخته و عناصر اساطیری آن را در رسوم و باورهایی چون تولد و تقدّس نخل، باروری، عاشقی، دیوانگی، مرگ و تابوت نخل نشان داده است.
