فرهنگ و ادبیات عامه، جلد ۶، شماره ۱۹، صفحات ۲۹-۴۶
عنوان فارسی بررسی وزن و تکیۀ وزنی اشعار کودکانۀ ترکی آذربایجانی بر اساس رده‎شناسی وزنی آروای (۲۰۰۹)
چکیده فارسی مقاله آروای1 (2009) در کتاب به‌­سوی رده­شناسی صورت­های شعری2 از دو گروه از متخصصان نام می­برد که به مطالعات وزن‎شناسی3 می­پردازند. گروه نخست آن­هایی هستند که صورت­های عامیانه4 را به­صورت میدانی مطالعه می­کنند و دیگری متخصصانی­اند که صورت­های فاضلانه یا آموخته شده5 را به­صورت کتابخانه­ای بررسی می­کنند. از دیدگاه رده­شناسی این تقسیم­بندی به این دلیل است که صورت­های عامیانه از ساختار وزنی استفاده می­کنند که بر پایۀ تساوی زمانی6 است؛ یعنی ضربه­های7 سنگین دارند که معمولاٌ در صورت­های شعری فاضلانه وجود ندارد. درعوض، در صورت­های شعری فاضلانه، این تساوی­ها بر پایۀ مادۀ زبانی مانند هجا، تکیه، مورا و ... است. در شعر عامیانه، مادۀ زبانی وقتی اهمیت می­یابد که با تساوی­های زمانی ارتباط داشته باشد. رده­شناسی که آروای (2009) ارائه می­دهد، شامل چهار گروه وزن­شناسی زمانمند8، وزن­شناسی نوایی9، وزن‌شناسی شبه وزنی­10 و وزن­شناسی بزرگ­ساختار11 است. در این نوشته، وزن 100 مصراع شعر کودکانۀ ترکی آذربایجانی رایج در کشور ایران را بررسی می‎کنیم و نشان می‎دهیم که شعرهای کودکانۀ ترکی آذربایجانی دارای وزن زمانمند هستند. این اشعار در قالب وزن‎های ارائه­شده توسط طبیب‎زاده (1382) از وزن‎های عامیانۀ فارسی قرار می‎گیرند. در قسمت دوم مقاله به بررسی تکیۀ وزنی این اشعار می‎پردازیم. در بررسی‎های مربوط به تکیۀ وزنی این اشعار بر اساس دیدگاه لازار (1985، 2007) و طبیب‏زاده (1392)، ابتدا همۀ مصراع‎ها را به شطرها، پایه‎های و هجاهای تشکیل­دهنده‎‎شان تقسیم کردیم. سپس، کمیت هجاهایی را که تکیۀ وزنی می‎گیرند بررسی کردیم. در انتها به این نتیجه رسیدیم که 91% هجاهایی که در محل تکیۀ وزنی قرار می‎گیرند، هجای سنگین هستند و 9% هجای سبک پایان واژه هستند که تکیۀ واژگانی می‎گیرند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تکیۀ وزنی، زبان ترکی آذربایجانی، شعر زمانمند، شعر کودکانه، وزن شعر.
عنوان انگلیسی Studying Metrics and Ictus of Azerbaijani Turkish Nursery rhymes Based on Aruoi Metric Typology (2009)
چکیده انگلیسی مقاله In his metrical typology, Aroui (2009) introduced four types of meters: Isochronous metrics, Prosodic metrics, Para-metrical metrics and Macro structure metrics. Nursery rhymes and folk verses are among isochronous metrics. The metrics of these verses include temporal distances while prosodic meters depend on linguistic material like syllable, mora etc. In this study, 100 lines of Turkish nursery rhymes were selected. We will show that Azerbaijani Turkish nursery rhymes are isochronous. The scansions are done based on Tabibzadeh (2003). In the second part, we analyze the ictus on these verses based on Lazard (1985, 2007) and Tabibzadeh (2013). First, we divide all lines to their colons, feet and syllables. Then, we analyze the quality of ictic syllables. We conclude that 91% of ictic syllables are heavy and others (9%) are final light syllables which get lexical stress.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Metrics, Isochronous metrics, Nursery rhymes, Azerbaijani Turkish language, Ictus.
نویسندگان مقاله محمدرضا طوسی نصرآبادی | mohammadreza tusi
department of linguistics, pnu university
گروه زبان شناسی دانشگاه پیام نور

مایده سادات میرطلایی | maede mirtalaei
bu ali sina university
دانشگاه بوعلی سینا همدان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه بوعلی سینا (Bu ali sina university)

نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-11-14244-1&slc_lang=fa&sid=11
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات