فرهنگ و ادبیات عامه، جلد ۸، شماره ۳۲، صفحات ۱۴۹-۱۷۴

عنوان فارسی عامه‌نگاری در چاپ سنگی مصور نوش‌آفرین گوهر تاج (با بررسی قدیم‌ترین نسخۀ چاپ سنگی مصور نوش‌آفرین گوهر تاج، مورخ ۱۲۶۳ق)
چکیده فارسی مقاله قصه­های عامه در دورۀ قاجار در میان مردم محبوبیت و شیوع بیشتری یافت. ظهور چاپ سنگی در این دوره به نشر و گسترش این داستان­ها کمک بسیاری کرد. به­ویژه چاپ­های سنگی مصور که داستان­ها را با زبان تصویر و با جذابیت بیشتری برای مردم بیان می­کردند. داستان «نوش­آفرین گوهرتاج»، داستان عامۀ منثوری از دورۀ قاجار در شرح عشق شاهزاده ابراهیم، فرزند پادشاه چین، برای رسیدن به معشوقش نوش­آفرین گوهرتاج، دختر پادشاه دمشق است. نویسنده و زمان تألیف این داستان عامه معلوم نیست. چاپ­های سنگی متعدد نوش­آفرین گوهرتاج، حاکی از مقبولیت و محبوبیت آن نزد عموم مردم است. با توجه به اهمیت این داستان نزد مردم، پژوهش حاضر یکی از مهم­ترین چاپ­های سنگی این داستان، یعنی نخستین چاپ سنگی مصور نوش­آفرین گوهرتاج، مورخ ۱۲۶۳ق محفوظ در آکادمی ملی لینچی در رم را بررسی می­کند. نسخۀ مذکور به ۵۷ نگاره به قلم برجسته­ترین تصویرگر کتب چاپ سنگی، یعنی میرزا علیقلی خویی، مزین است. در این جستار، داستان عامۀ «نوش­آفرین گوهرتاج» معرفی و اهمیت چاپ­های سنگی در ترویج این داستان بررسی می­شود. بخش اصلی مقاله­ به تحلیل نگاره­های این نسخه از منظر چهره­پردازی و پیکره­نگاری، تصویرگری موجودات موهوم و افسانه­ای و ترسیم صحنه­های رزم و بزم اختصاص دارد. حاصل پژوهش نشان می­دهد که تصویرگر نسخه در تلاش بوده است تا نگاره­ها را به شیوه­ای مردم­پسند و متناسب با نیازهای عصر خود به­تصویر درآورد.
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله نوش‌آفرین گوهرتاج، چاپ سنگی، میرزا علی قلی خویی، نگارگری

عنوان انگلیسی Folklorism in Litographs of Noush Afarin GoharTaj
چکیده انگلیسی مقاله Folk tales were made popular among people in Qajar era. The advent of lithography in this period contributed greatly to the dissemination and expansion of these stories, especially the illustrated lithographs that made stories more visually appealing to people. The story of the Noosh Afarin GoharTaj is a proverbial folk tale from the Qajar period which depicts Prince Abraham's love, King of China's son, for Prince GoharTaj who is the Prince of Damascus. The author and timing of this folk tale are unknown. However, numerous lithographs of GoharTaj's story show its popularity. Given the importance of this story for the public, the present study examines one of the most important lithographs of this story, the first one, dated back to 1847 and kept at the Lynch National Academy in Rome. This edition is illustrated by two illustrations by the most prominent illustrator of lithography books, Mirza Ali Gholi Khoi in 57 paintings. This study examines the popular story and the importance of lithography in promoting this story. The main part of the article is devoted to analyzing the illustrations of this edition from the perspective of iconography, demonstrating imaginary and mythical creatures, and drawing scenes of martial arts and martyrdom. The results of the research show that the illustrator has been trying to portray the paintings in a way that is popular and appropriate to the needs of his age.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Lithography, Mirza Ali Qoli Khoi, Persian painting, Noosh Afarin GoharTaj

نویسندگان مقاله فاطمه ماه وان | Fatemeh Mahvan
Assistant professorPersian Language and literature
استادیار، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد


نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-52984-1&slc_lang=fa&sid=11
فایل مقاله دریافت فایل مقاله
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی اصیل
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات