1- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، ایران
2- دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، ایران ، j_akhyani@znu.ac.ir
3- دانشیار زبان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، ایران
4- دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، ایران.
چکیده: (56 مشاهده)
فرهنگ عامه انعکاسی است از اندیشه و ذوق طبقات اجتماعی مختلف که به مرور زمان و براساس تجربه شکل گرفته است. این فرهنگ و نمودهای مختلف آن با توجه به قدرت اقناعکنندگی و گاه ویژگی های ادبی، به مرور از کلام مردم عادی فراتر می رود و با ورود به سپهر ادبی شاعران، گاه موجب ابهام در شعر آنها می شود. بررسی فرهنگ عامیانه در شعر شاعران، می تواند دریچه ای برای شناخت یکی از آبشخورهای فکری آن ها و درک هرچه بهتر اندیشه ها و تخیلاتشان باشد. نظامی مانند بسیاری دیگر از شاعران بزرگ ادب فارسی در آثارش از ضربالمثل های فراوانی که حاصل آشنایی با فرهنگ های مختلف است، سود برده است. علاوه بر ضربالمثل های فارسی، نمودهای ادبیات عامۀ منطقۀ آذربایجان نیز در شعر وی قابل مشاهده است. آگاهی از ضربالمثل ها و اصطلاحات عامیانۀ رایج در منطقۀ مذکور، می تواند مخاطب را در درک بهتر شعر نظامی یاری کند. در مقاله حاضر تعدادی از ضربالمثل ها و اصطلاحات عامیانه در شعر نظامی را بازکاوی کرده و کوشیدهایم به کمک آنها توضیح گویاتری از بیت هایی که مشتمل بر این ضربالمثل ها و اصطلاحات هستند، ارائه دهیم. نکته دیگر اینکه براساس یافتههای نوشتۀ پیش رو، میتوان گفت برخی از ضربالمثل هایی که در منابع مختلف به نام نظامی ثبت شده، صرفاً حاصل خلاقیت او نبوده و از محیط زندگی وی وام گرفته شده است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فرهنگ عامه دریافت: 1403/9/8 | پذیرش: 1403/12/4 | انتشار: 1404/5/7