استادیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز
چکیده: (8874 مشاهده)
اتنوگرافی خیابانی نوع بسیار اخیری از اتنوگرافی است که تلاش میکند با حرکت اتنوگرافر در فضاهای عمومی و بازِ شهری موضوعات فرهنگیِ در حرکت را بررسی کند. پژوهش اتنوگرافیک حاضر در خصوص «ماشینهای محرمی» در شهر تهران گونۀ ویژهای از اتنوگرافی خیابانی را نشان میدهد که در آن اتنوگرافر با ماشین خود دربارۀ ماشینها تحقیق میکند. نگارنده اصطلاح «ماشیننگاری» را برای بیان ویژگیهای نظری و روششناختی این نوع از پژوهش ابداع کرده است. پژوهشِ ماشیننگارانۀ حاضر نشان میدهند که چگونه افراد از ماشین بهعنوان تجربۀ ماشینمند خود در بسترهای روزمره و مناسکی استفاده میکنند، چگونه ماشینها را به «بدنهای ثانویه» بدل میسازند، و چگونه اندیشهها و احساسات از خلال دستکاریهای ماشینها منتقل میشوند.
این مقاله با حرکت از شاخهها و رویکردهای انسانشناسی اشیا/ انسانشناسی فرهنگ مادی و انسانشناسی حسها / انسانشناسی حسی تلاش کرده است تا ماشین را از خلال ابعاد حسی آن، یعنی ابعاد دیداری، شنیداری، بساوایی و بهویژه حرکتی تحلیل کند. اساساً ماشینهای محرمی بیانگر بُعد حرکتی مناسک محرم در تهران هستند. حرکت ماشینها به ظاهر و صداهای عزادارانۀ محرمی ماشینها ویژگیای پیوندی میدهد که از طریق آن چشماندازها و گوشاندازهای جدیدی پدید میآیند. دستاورد مهم دیگر این مقاله طرح ایدۀ «اتنوگرافی در حرکت» است که به انسانشناسان یاد میدهد تا جهان فرهنگی ـ اجتماعی را در حرکت و با حرکت از نو مفهومبندی کنند. بدین ترتیب باید به جای مشاهدۀ مشارکتی بهعنوان روش اصلی و کلاسیک انسانشناسی از «حرکت مشارکتی» استفاده کرد.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1395/8/26 | پذیرش: 1397/2/30 | انتشار: 1397/2/30