1- دانشگاه ایلام
چکیده: (10818 مشاهده)
مَثَلها که از بیت، مصراع، جملات موجز استعاری و بیشتر آهنگین تشکیل میشوند، یکی از انواع ادبی زبان فارسی هستند. یکی از دلایل رواج امثال، دلالت آنها بر اندیشه یا تجربهای کلی و فراگیر در کوتاهترین عبارات است. افزونبراین، عامل موسیقایی (استفاده از توازنهای صوتی در کلام) نیز در پرورش و رواج مَثَل تأثیر شگرفی دارد و موجب لذت شنونده و جادوی کلام میشود. گاه عامل موسیقایی چنان قوی است که حافظه جمعی جامعه، بیتوجه به معنا و مفهومِ پارهای از واژهها در کنار هم از آهنگ و موسیقیِ موجود در آنها لذت میبرد. شفیعی کدکنی از این مسئله با عنوان «جادوی مجاورت» یاد میکند. در تحقیق پیشِ رو، از این زاویه، کتاب داستاننامةبهمنیاری که مشتمل بر شش هزار مَثلِ جمعآوریشده از منابع گوناگون است، بررسی شده است. نتایج بررسی نشان میدهد که حدود پنجاه مَثل از این کتاب از انواع توازنهای موسیقایی بهرهمند هستند و صنایعی مانند سجع متوازی، جناس، واجآرایی و تکرار، بیشترین سهم را در آهنگینشدن امثال دارند. همچنین در این بررسی با ارائۀ نمونههای متعدد، نظریۀ شفیعی کدکنی دربارۀ شکلگیری برخی از امثال بر اساس جادوی مجاورت، اثبات میشود.
دریافت: 1393/12/25 | پذیرش: 1393/12/1 | انتشار: 1393/12/25