بسیاری از عقاید و باورهای جامعه در دین ریشه دارد. چگونگی بازتاب دین در جامعه و فرهنگ یکی از موضوعات جالب توجه در حوزۀ جامعه‏‌شناسی دین است. نظام باورها و ارزش‏‌های جامعه در ادبیات و فرهنگ شفاهی جامعه بازتاب پیدا می‌‏کند. ضرب‏‌المثل‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر ادبیات شفاهی می‌توانند بازتابی از باورها و نگرش‌های حاکم بر جامعه باشند. در این مطالعه تلاش شد تا با بررسی مثل‌های گیلکی تصویری نسبتاً روشن از چگونگی بازنمایی دین و ابعاد آن در ادبیات عامۀ گیلان ارائه شود. این مطالعه یک بررسی توصیفی ـ تحلیلی است که در آن ضمن تحلیل محتوای تعداد 4562 ضرب‌‏المثل حوزۀ شرق و غرب و مرکز گیلان، تعداد 209 ضرب‌‏المثل مرتبط با موضوع دین برگزیده شده است. داده‏‌ها براساس محتوا و مفاهیم در قالب چند مقوله مورد دسته‏‌بندی قرار گرفت. با تکیه بر یافته‌‏های تحقیق می‌‏توان گفت بازتاب ابعاد چهارگانۀ اعتقادی (43%)، مناسکی و آیین‌‏ها و آداب و رسوم (24%)، اخلاقی (16%) و شریعتی (16%) در مثل‌‏ها نشان می‌‏دهد در فرهنگ عامۀ گیلان در کنار توجه به ظواهر دینی و شعائر و مناسک، بر جنبه‏‌های اعتقادی و نقش کارکردگرایانۀ دین در جامعه و نهادینه شدن روح دین‌داری و اخلاق دینی در جامعه توجه و تأکید می‌‏شود.

واژه‌های کلیدی: فرهنگ عامه، دین عامیانه، ضرب‌المثل، گیلکی، بازنمایی.

متن کامل [PDF 598 kb]   (326 دریافت)