دوره 8، شماره 36 - ( 1399 )                   جلد 8 شماره 36 صفحات 189-159 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23454466.1399.8.36.8.3

XML English Abstract Print

شخصیت زنان منظومۀ «کارستان ‌حاتم»
مژگان متوسل1 ، سید محمد دشتی 2
1- دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی
2- استادیار دانشگاه سلمان فارسی کازرون ، seyyedmohammaddashti@yahoo.com
چکیده:   (1567 مشاهده)
منظومۀ «کارستان ­حاتم» که تک‌نسخۀ آن در گنجینۀ نسخ خطی دانشگاه لایپزیک نگهداری می‌شود، سرودۀ شاعری گم­نام به اسم فرید ­بن ­غضفر است. این افسانۀ عامه، روایتی منظوم از یکی از قصه­های حاتم ­طایی است. ماجرای این منظومه، شرح شیدایی شاهزاده­ای­ شامی به نام منیر به حسن­بانو، ملکۀ زیبای خراسان است که با ازجان­گذشتگی­های حاتم به وصال یکدیگر می­رسند. اگرچه قهرمان این داستان ابرانسانی است شکست­ناپذیر، اما کنش­مندی او مرهون نقش­آفرینی چشمگیر زنان قصه است. در نوشتار پیش رو ضمن معرفی اجمالی نسخۀ ­خطی، این قصه از نظرگاه عملکرد شخصیت­های زن، رمزکاوی شده ­است. پس از زدودن پیرایه­های ظاهری قصه، می­توان به این نتیجه رسید که این داستان بر بنیادی از باورهای باستانی مبنی بر زن­سالاری استوار است. این مدعا با استناد به دلالت­های در پیوند با روزگار مادرسالاری، ازجمله شهر نسوان، توتمیسم، ازدواج­های برون­همسری، بن­مایه­های ایزدگیاهی و قربانی برای ملکۀ مادر تأیید می­شود. نتیجۀ دیگر این پژوهش، نمودن ژرفای این قصه و گنجایش آن برای پذیرش خوانش­های همه­جانبۀ اسطوره­ای، جامعه­شناختی و روان­شناختی است.
واژه‌های کلیدی: قصه‌های عامه، کارستان‌ حاتم، فرید ‌بن‌ غضفر، شخصیت زن، زن‌سالاری
متن کامل [PDF 380 kb]   (1432 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات داستانی عامه
دریافت: 1399/6/10 | پذیرش: 1399/8/19 | انتشار: 1399/11/10
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.